سوال من درمورد صفاتی است که از طریق براهین اثبات خدا ثابت نشدند ولی در قرآن و روایات آمده است مثلا صفت لطف که به دنبال آن وجوب نبوت بر خدا نتیجه گیری می شود و صفات دیگر مثل بینا، شنوا، ناظر، رازق، کریم، رحیم و …
ضمنا اینکه گفته می شود “هر چیزی که انجامش برای خداوند ممکن باشد برايش ضروری است” را که به عنوان اثبات صفات کمالی به خداوند مطرح می کنند چگونه می توان ثابت کرد؟
پاسخ:
الف. هیچیک از صفات خداوند تعبدی نیستند و همگی ادلهی عقلی مستحکمی دارند. ذکر صفات در وحی الهی ارشاد عقل است نه بیشتر. برخی صفات نقلی شعب صفت علم (از قبیل سمیع و بصیر) یا صفت قدرت (از قبیل رازق و کریم) هستند.
ب. قاعدهی لطف بحثی عقلی (کلامی – فلسفی) است نه نقلی متخذ از ظاهر آیات و روایات. برای توضیح درباره مفاد این قاعده به فصل بیست و سوم کتاب حکومت ولایی مراجعه فرمایید.
ج. به لحاظ فلسفی واجب الوجود بالذات واجب الوجود من جمیع الجهات است. خداوند وجود محض، فعلیت محض و وجوب محض است. در او امکان راه ندارد. امکان مساوی فقر است و او غنی بالذات است. این قاعده نیز نقلی نیست و عقلی محض است. برای آشنایی بیشتر با آن به کتاب نهایة الحکمةی علامه طباطبایی مرحلهی آخر فصلی با همین عنوان مراجعه فرمائید: واجب الوجود بالذات واجب الوجود من جمیع الجهات است.
موفق باشید
محسن کدیور
