سوگوار عزّت از دست رفته‌ی ایران

انا لله و انا الیه راجعون

عزّت ایران از دست رفت. قلب مهندس عزت الله سحابی که عمری برای عزت ایران می تپید ساعاتی پیش از تپیدن باز ایستاد. از دوره نوجوانی با نام و نظریاتش آشنا بودم، سالها بعد در اوائل دهه هفتاد که با او ملاقات کردم ارادتم به او افزون شد. بر جنازه پدرش زنده یاد دکتر یدالله سحابی عبارت “و إن کان مُسیئا فتجاوز عن سیّئاته” را عمدا نخواندم، بعد از نماز دوستان پرسیدند چرا؟ گفتم سیئه ای از او سراغ ندارم و کمتر کسی را به تقوا و صفا و خلوص او می شناسم. این پسر هم از جنس همان پدر بود. یکپارچه خلوص و صفا و پاکبازی.

عزت الله سحابی اهل قرآن و دعا و مناجات و تهجد بود، اما نه در حرف و ادعا که در عمل و اخلاق و رفتار. از تبار صالحان بود. وقتی خطبه همّام نهج البلاغه را می خوانی می توانی عزت الله سحابی را در ذهنت مجسم کنی. او عمری را با تعالیم قرآن و نهج البلاغه گذرانید و من در حدود دو دهه که با او از نزدیک مانوس بودم شهادت می دهم که جز طلب رضایت خالق و خیرخواهی و شفقت خلق در او ندیدم.

اهل رحمت و بخشش و مدارا و اعتدال بود. از کینه و انتقام و افراط و خشونت بدور بود. دو بار در زمان طاغوتِ قبل از انقلاب و سه بار در زمان رهبر فعلی جمهوری اسلامی به زندان رفت و شکنجه شد. برای اعتلای ایران سر از پا نمی شناخت. از ندانم کاری و سوء تدبیر مدیران و رهبران دلش خون بود. بیش از همه نگران اقتصاد بیمار تک محصولی کشور بود. از اختلاف و تشتت مخالفان مکدر بود. از تندروی و تحلیلهای دور از واقع بیزار بود. واقع بین بود و عملیاتی فکر می کرد.

در مجلس خبرگان قانون اساسی از معدود نمایندگانی بود که با بصیرت تمام به اصل ولایت فقیه رای منفی داد و در جلسه علنی برخاست و خیرخواهانه تذکر داد: “این اصل، یک اصل بسیار اصولی و اساسی است و انقلابی در جامعه ایران ایجاد خواهد کرد، بنابراین نگذارید این اصل سرسری بگذرد…. روی این اصل بقدر کافی در این مجلس خبرگان توضیح داده نشده، شما اگر بخواهید با یک قیام و قعود مساله را تمام کنید، این در نظر ملت ایران مساله ای است که ایجاد مسائل و مشکلات خواهد کرد.” (مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهائی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلسه ۱۵، ج۱ ص ۳۸۳) اگر چه توصیه خردمندانه او شنیده نشد و مصائب و مشکلاتی را که پیش بینی می کرد متاسفانه نصیب کشور شد.

او به بازنگری قانون اساسی در سال ۶۸ که ولایت مطلقه را به قانون اساسی افزود هم رای منفی داد. با این همه معتقد بود در همبن قانون اساسی ظرفیتهای فراوانی برای رهائی ایران یافت می شود. او اجرای اصول معطله قانون اساسی را کم هزینه ترین و پرفایده ترین راهکار جنبش سبز می دانست.او که بیش از پانزده سال از عمر با عزتش را در زندانهای دو رژیم در مبارزه با خودکامگی و دیکتاتوری گذرانیده بود بشدت نگران حال زندانیان بویژه زنان زندانی بود.

عزت الله سحابی از میان ما رفت. چشمانش همچنان نگران ایران فرداست. آری او مدیر مسئول ایران فردا بود. استبداد دینی ایران فردا را توقیف کرد اما ایران فردا با فکر و کارشناسی سحابی آزاد خواهد شد. او بسیار خوش بین بود می گفت ایمان دینی اقتضای خوش بینی و امید به آینده را دارد. راهکارهای استراتژیک سحابی نبض تفکر جوانان ایرانی را در دست دارد. ملی مذهبی عنوان یک گروه معدود نیست، اگر عیار ملی مذهبی بودن عزت الله سحابی است میلیونها ایرانی ملی مذهبی هستند، در جنبش سبز نیز این اندیشه همفکران فراوان دارد.

من این مصیبت را به ملت بزرگ ایران و خانواده معزز سحابی، همسر، فرزندان و برادران بویژه سرکار خانم هاله سحابی و همفکران و همراهان این پیش کسوت آزادگی و عدالت طلبی و حق جوئی تسلیت عرض می کنم.

محسن کدیور

۱۰ خرداد ۱۳۹۰