محمد مجتهد شبستری خبر داده دو مدعای اینکه تمامی متن قرآن اثر یا آثار یک شخص است که «نبی» بوده و جهان را وحیانی قرائت کرده و اینکه آن شخص پیامبر اسلام بوده با پژوهشهای متأخر مورد تردید قرار گرفته است. اگرچه پژوهشهای تاریخی درباره قرآن را به دقت دنبال می کنم و هیچیک را با موازین علمی قانع کننده نیافته‌ام، اما از باب احتیاط می پرسم: کدام پژوهشهای متأخر شما را به چنین نتیجه ای رسانده است؟ بعد از پاسخ ایشان ارزیابی اعتبار این‌گونه پژوهشها کار دشواری نخواهد بود.
سخنرانی زنده با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۲ خرداد. تبلیغ «اسلام تک ساحتی» (چه فقیهانه، چه فیلسوفانه، و چه عارفانه) به جای «اسلام چند ساحتی» (جامع شریعت، طریقت و حقیقت) چه عوارضی دارد؟ تفکیک عرفان به دو مکتب متقابل خوفی و عشقی تقسیم متعارف عرفان اسلامی است، یا خوانش قابل تأمل مستشرقان؟ ترجیح «عرفان عشقی» بر «عرفان ذوالعینین» (خوف و عشق توأمان) چگونه قابل اثبات است؟ مقایسه قرآن (کتاب الهی اسلام چند ساحتی) با کتب اسلام تک ساحتی عارفانه، از جمله با مثنوی و دیوان شمس چگونه قابل دفاع است؟
لبّ بخش اول «چالش اسلام و قدرت» نقد شواهد قرآنی و روائی «ادعای پیامبر اقتدارگرا» در حدود یک بیستم متن اصلی تلخیص و در ضمن چهارده شاهد اصلی در اختیار علاقه مندان قرار می‌گیرد. این ادعا تغییر «معالم راه» است و «هندسه اسلام» را به کلی دگرگون می‌کند، لذا اهتمام بیشتری به نقد و بررسی آن کرده ام. این خلاصه امکان مروری دوباره به مدافعان و منتقدان ادعای مذکور می‌دهد تا درباره میزان قوّت ادله دو دیدگاه کاملا متضاد در برخی از مهمترین مباحث نواندیشی دینی معاصر به داوری بنشینند.
عید رمضان آمد و ماه رمضان رفت / صد شکر که این آمد و صد حیف که آن رفت.
الوداع ای زمان طاعت و خیر/ مجلس ذکر و محفل قرآن. مهر فرمان ایزدی بر لب/نفْس در بند و دیو در زندان.
عید بر عاشقان مبارک باد / عاشقان عیدتان مبارک باد. عید آمد به کف نشان وصال / عاشقان این نشان مبارک باد.
خدا را بر همه نعمتهایش شکر می‌گزاریم و دعا می‌کنیم شاهد روزهای بهتری باشیم. با فطریه های خود مرهمی بر زخم آنها که ندارند باشیم.
چالش اسلام و قدرت -۹. «الهیات شکنجه» روشنفکر خداناباور الگوی ادعای «پیامبر اقتدارگرا»ی روشنفکر دینی بوده است. بندگی خداوند اختیاری است، اما رکن بردگی مسلوب الاختیار بودن است. ادعای پیامبر اقتدارگرا در مورد خداوند تعمیم افکار لیبرالیستی به آخرت و خداوند و مبتنی بر نسبی گرایی معرفت شناختی و اخلاقی است. الهیات لیبرا‌ل‌مآب کلا با بندگی خدا سر سازش ندارد. اگر قرار است به همه اصول و موازین تفکر لیبرال مأب پابند باشیم نه اوامر و نواهی دنیوی خداوند قابل قبول است نه ثواب و عقاب اخروی و خصوصا عذاب جهنم.
سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰. در ادعای «پیامبر اقتدارگرا»، برای اصلاح نقیصه «خوف‌نامه»ای بنام قرآن و «سلطانی عبوس، خشن و اقتدارگرا» بنام الله، مثنوی و دیوان شمس شاقول قرآن معرفی شده‌اند، تا عشق و طرب صوفیانه جایگزین خوف و خشیت قرآنی گشته، قرآنِ «تالیف محمد» با مثنویِ مولانا «کتاب مرجع» اصلاح شود. چرا «قرآن به‌مثابه خوف‌نامه» (مانیفست اقتدارگرایی) با قرآن (به‌معرفی قرآن و پیامبر) متعارض است؟ مثنوی و دیوان شمس را سنجه و شاقول قرآن دانستن چه مقدمات معرفت شناختی و الهیاتی دارد؟
نزول قرآن در شب قدر در ماه رمضان سال اول بعثت (۱۳ قبل از هجرت) «آغاز» شده است، نه اینکه «تمام قرآن» در چنین شبی نازل شده باشد. بنابر قول اصح بعثت پیامبر یا شروع پیامبری با وحی قرآنی در ماه رمضان و شب قدر بوده است. از قرن دوم نزول دفعی قرآن به بیت المعمور توهمی توسط صحابه به قول مسلط تبدیل شده است. قرآن نزول دفعی را تایید نمی کند. قرآن یک بار به شکل تدریجی در طول بیست و سال بر قلب پیامبر نازل شده است.
سخنرانی آنلاین همراه با پرسش و پاسخ. مراد از نازل شدن قرآن در شب قدر نزول تمام قرآن یا نخستین آیات آن است؟ با توجه به اینکه قرآن در طول ۲۳ سال تدریجا بر قلب پیامبر نازل شده است، آیا علاوه بر آن نزول دیگری به صورت دفعی در کار بوده است؟ آیا غیر از فرشتگان و روح کس دیگری اعم از پیامبر یا ائمه در تدبیر شب قدر نقشی دارند؟ کدامیک از دعاها و مراسم شب قدر قابل انتساب به پیامبر یا ائمه است یا حداقل بدون اشکال است؟
در تاریخ مجلس خبرگان رهبری حسینی کاشانی شجاع‌ترین نماینده ای بوده که به وظایف قانونی خود عمل کرده است. وی در جلسه ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ به رهبری موقت آقای خامنه ای و در جلسه ۱۵ مرداد ۱۳۶۸ به رهبری دائم ایشان به دلیل فقدان شرائط رهبری مندرج در قانون اساسی رای منفی داده است. استدلالهای حسینی کاشانی در اعتراض تاریخی او در اجلاسیه مجلس خبرگان مورخ ۲۴ تیر ۱۳۶۹: نقض قانون اساسی ۱۳۵۸ و ۱۳۶۸، نقض آئین‌نامه داخلی مجلس خبرگان، و ناتمام بودن نقض قانون اساسی به بهانه شرایط اضطراری.
قسمت هشتم. خوف از خدا فضیلتی سازنده است که با محبت و رجا به رحمت او همراه است. ترس از خدای اقتدارگرا از جنس ترس از جانوران درنده و دیو افسانه‌هاست. این‌چنین خدایی با خدای اسلام و قرآن بیگانه است. جزئیات عذاب و جهنم ادعای اقتدارگرایی خدا را تایید می‌کند به‌شرطی که این جزئیات را در «جو لیبرالی و حقوق بشری معاصر» در نظر بگیریم، چرا که در این جو انسان هر جرمی – به هر بزرگی – هم مرتکب شده باشد، مجازات بدنی وی خلاف کرامت انسانی محسوب می‌شود.
سخنرانی زنده «چالش اسلام و قدرت -۸» همراه با پرسش و پاسخ، یکشنبه ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰. آیا خوف از خداوند رذیلت است یا فضیلت؟ چرا خشیت و خشوع در برابر خداوند با ادعای اقتدارگرایی الهی ناسازگار است؟ آیا مجازات اخروی حق ستیزان تبهکار بعد از اتمام حجت مقتضای عدالت و رحمت الهی است یا دال بر اقتدارگرایی خداوند؟ بر فرض صحت «ادعای پیامبر اقتدارگرا»؛ قرآن، پیامبر، خدای اسلام، و اسلام چه جاذبه ای دارند تا به آنها ایمان آورد؟ و چرا نباید خود را بلافاصله از شرّ آنها نجات داد؟
در آذر ۱۳۹۰، رافق تقی نویسنده‌ی دگراندیش جمهوری آذربایجان با حکم محمد فاضل لنکرانی به اتهام ارتداد در باکو به قتل رسید. کتاب الکترونیکی مجازات ارتداد و آزادی مذهب: نقد مجازات ارتداد و سبّ‌النبی با موازین فقه استدلالی در تیر ۱۳۹۳ نقد این ماجراست. ترجمه انگلیسی آن با مقدمه مبسوط تحلیلی با عنوان توهین به مقدسات (سبّ) و ارتداد در اسلام: مناظره‌هایی در فقه شیعه در «مجموعۀ ترجمه متفکران مدرن مسلمان» دانشگاه آقاخان و دانشگاه ادینبورگ منتشر شد، در حالی که انتشار متن اصلی آن در ایران ممنوع است!
رحمان، رحیم، رئوف، ودود، و لطیف پنج اسم از اسمای حسنای خداوند سیمایی بسیار مهربان از پروردگار را به نمایش می گذارد. رحمت رحمانیه عام، مطلق، واسعه، نقد و بالفعل است، در حالی که غضب الهی خاص، مقید به عدم توبه، نسیه و بالقوه است و در آخرت نقد و بالفعل می شود. نسبت غضب و اخواتش به رحمت و اخواتش «یک به هفت» است. «تقدم و سبقت رحمت بر غضب الهی» شاکله قرآن کریم و سنن الهی است. «اسلام رحمانی» در تعارض تمام عیار با ادعای «پیامبر اقتدارگرا» است.
سخنرانی زنده «نقد اتهامات متوجه قرآن و خداوند» با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۲۲ فروردین ۱۴۰۰. در ادعای «پیامبر اقتدارگرا» قرآن خوف نامه و خدا سلطانی عبوس و خشن معرفی شده است. آیا غضب خداوند بر رحمت او، و خوف بر رجا سبقت دارد؟ آیا عشق و طرب صوفیانه بر تقوی و خشیت قرآنی ترجیح دارد و انسان‌سازتر است؟ بر فرض صحت این دعاوی؛ قرآن، پیامبر، خدای اسلام، و اسلام چه جاذبه ای دارند تا به آنها ایمان آورد؟ و چرا نباید خود را بلافاصله از شرّ آنها نجات داد؟
ترجمه انگلیسی کتاب حق الناس با عنوان «حقوق بشر و اسلام نواندیش» در «مجموعۀ ترجمه متفکران مدرن مسلمان» از انتشارات دانشگاه ادینبورگ منتشر شده است. نویسنده در مقدمه مبسوط انگلیسی آراء کتاب را با مهمترین متفکران معاصر محمود محمد طه، النعیم، آن مایر، مجتهد شبستری، و ساشادینا درباره «اسلام و حقوق بشر» مقایسه کرده است. ویرایش دوم کتاب حق الناس سیزده سال بعد از ویرایش اول، نه به زبان اصلی بلکه به انگلیسی منتشر شده، چرا که نویسنده بر خلاف قانون همچنان از حق نشر در کشور خود محروم است.
متن کامل مصاحبه مبتلاشده به‌تیغ سانسور در ایران. جنبش اصلاحی حداقل در چهار محور منشأ خدمات و برکاتی بوده است: رواج تفکر انتقادی در حوزه‌ی دین، نگاه تاریخی به دین، شتاب‌بخشیدن به روند سکولاریته، و مطرح کردن فهم‌های گوناگون از متن واحد و قرائت پذیری دین. به آینده «اصلاح معرفت دینی» یا «نواندیشی دینی» خوش بینم، هرچند آینده مطلوبی برای رویکرد «اصلاح دین» مشهور به «روشنفکری دینی» پیش بینی نمی کنم. روشنفکری دینی پلی به سوی سکولاریسم ذهنی یا فلسفی است و دیر یا زود به همان ملحق خواهد شد.
برای تماس می توانید از نشانی ایمیل
[email protected]
استفاده کنید.