شر

زندگی مؤمنانه

خدا، جهان و انسان

زندگی مؤمنانه، جلسه چهارم. خدا جهان را به گونه ای طراحی کرده که لازم نیست در هر واقعه ای برخلاف سنن خود دخالت کند. قرار نیست خداوند در منازعات دنیوی در دفاع از مظلومان دخالت کند و سنن خود را در تاریخ و جامعه نقض کند. مؤمن خدا را ناظر عالی و محبوب غایی خود می‌داند و از این طریق به قدرتی روحی دست می‌یابد که از هیچ طریق دیگری تحصیل نمی‌شود. اگر افسرده و پژمرده‌ایم به این جهت است که مزه ایمان به خدا را نچشیده‌ایم.

خدا و شرّ

خدا و شرّ -۷

مسئله شرّ، ایران معاصر و فلسفه اسلامی: الهیات شکاکانه استراتژی تاکید بر «محدودیت علم آدمی» در پاسخ به براهین علیه وجود خدا در مسئله شرّ است. در بحث شرّ همت فلاسفه مسلمان مصروف اثبات سه قضیه شده است: شرور اموری عدمی و نسبی محسوب می‌شوند. خیرات و شرور در جهان مادی تفکیک ناپذیرند و خیرات بر شرور فزونی دارند. شرّ محض وجود ندارد. در هر شرّی جنبه خیریت یافت می شود. روشنفکران ایرانی اعم از دینی، معنویت گرای دین‌ناباور، و عرفی خداستیز در مباحث شرّ مصرف کننده صرف بوده اند.

اخبار

خدا و شرّ –۷

مسئله شرّ در ایران معاصر و فلسفه اسلامی. سخنرانی زنده: یکشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۹، ساعت ۲۱ به وقت ایران، همراه با پرسش و پاسخ. «الهیات شکاکانه» چه می گوید و مسئله شرّ را چگونه حل کرده است؟ متفکران معاصر ایرانی در مسئله شرّ مروّج کدام یک از رویکردهای متنوع منطقی، فلسفی، وجودی، عاطفی و هیجانی هستند؟ و تاملات آنها چه جایگاهی در فلسفه دین معاصر دارد؟ فیلسوفان مسلمان در مسئله شرّ چه دستاوردهایی داشته اند؟ کدام مشکلات را حل کرده اند؟ درباره کدام مشکلات بحثی نکرده اند؟

خدا و شرّ

خدا و شرّ -۶

پرونده صورت منطقی برهان شرّ با دفاعیه مبتنی بر اختیار بسته شده است و خداناباوران باید فکر استدلال دیگری برای تحکیم خداناباوری بکنند. در عالم شرّ گزافی وجود ندارد. رویکردهای مختلف مسئله شرّ به رویکردهای قائل به وجود خدای عالم مطلق، قادر مطلق و خیرخواه محض و منکر آن تقسیم می شود. در دسته نخست اکثر فلاسفه دوران پیشامدرن و رویکردهای معاصر الهیات مبتنی بر معرفت شناسی اصلاح شده و الهیات شکاکانه جا دارند. الهیات پویشی، الهیات خدای گشوده، الهیات اگزیستاسیالیستی، و رویکردهای هیجانی و عاطفی در دسته دوم هستند.

اخبار

خدا و شرّ –۶

سخنرانی زنده یکشنبه ۲ شهریور ۱۳۹۹ ساعت ۲۱ به وقت ایران. چرا تقسیم مسئله شرّ به الهیات سنتی و مدرن جامع و مانع نیست؟ در الهیات مدرن کدام رویکردها با حفظ باور به خدای عالِم قادر خیرخواه محض مسئله شرّ را حل کرده اند؟ این رویکردها در محیطهای آکادمیک بین المللی از چه جایگاهی برخوردارند؟ «الهیات مبتنی بر معرفت شناسی اصلاح شده» و «الهیات شکاکانه» مسئله شرّ را چگونه حل کرده اند؟ متفکران معاصر ایرانی در مسئله شرّ مروّج کدام رویکردها هستند؟ امتیازات و نارسایی‌های فلسفه اسلامی در مسئله شرّ؟

خدا و شرّ

خدا و شرّ -۵

نقد و بررسی رویکردهای عاطفی و هیجانی: اگر کسی راه حل منطقی و فلسفی به مسئله شرّ را تمام بداند نوبت به این رویکردها نمی رسد که راه حلهای دیگر را غیرتاریخی، انتزاعی، ناظرمحور، درجه دوم، نظری، غیرتراژیک و غیررازورزانه می دانند. این امور و انسان محوری با کدام دلیل اثبات شده اند؟ این رویکردها که «ابطال ناپذیر» هستند نتوانسته اند مسئله شرّ را حل کنند. اتخاذ چنین رویکردهایی علت دارد، نه دلیل. ادعای تاسی خدای قرآن و نفی خدای فلاسفه تفسیر وحی را به راهی نسفته تنزل می‌دهد.

اخبار

خدا و شرّ -۵

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۱۲ مرداد، ساعت ۲۱ به وقت ایران. چرا تقسیم دوگانه مسئله شرّ به الهیات سنتی و الهیات مدرن جامع و مانع نیست؟ وجه امتیاز «الهیات شکاکانه» و «الهیات مبتنی بر معرفت شناسی اصلاح شده» از دیگر رویکردهای مدرن به مسئله شرّ چیست؟ «معرفت شناسی اصلاح شده» چه می گوید و مسئله شرّ را چگونه حل کرده است؟ جورج ماوْردوْس چگونه با مسئله شرّ مواجه شده است؟ راه حل «الهیات مرگ خدا» در مسئله شرّ چیست و از چه اعتبار فلسفی برخوردار است؟

خدا و شرّ

خدا و شرّ -۴

فصل مشترک طیف متنوع رویکردهای وجودی، عاطفی و هیجانی به مسئله شرّ بی اعتمادی به راه‌ حل‌های منطقی و فلسفی است. در الهیات خدای گشوده بنا بر پیش فرضهایی اثبات نشده (پنج گشودگی)، خدا موجودی منفعل، زمان‌مند، نادان و ناتوان است. در الهیات اعتراض با اعتراض مومنانه به خدایی که قدرتش با هیچ قاعده عقلانی و اخلاقی محدود نمی شود کوشیده می شود لطف او جلب شود.الهیات ضعف خدا اگرچه از خدای جلاد، شکنجه گر و غیرمنطقی عبور کرده اما ایمان به خدای ضعیف بی قدرت باقی است.

اخبار

خدا و شرّ –۴

رویکردهای اگزیستانس، عاطفی و هیجانی به مسئله شرّ، بخش دوم؛ سخنرانی زنده، یکشنبه ۲۹ تیر، ساعت ۲۱ به وقت ایران با پرسش و پاسخ. رویکردهای الهیات خدای گشوده، الهیات مبتنی بر معرفت شناسی اصلاح شده (ماوْردوْس)، الهیات اعتراض، الهیات ضعف خدا، و الهیات مرگ خدا مسئله شر را چگونه حل کرده اند؟ پیش‌فرض‌های مُضمَر رویکردهای اگزیستانسی، هیجانی و عاطفی به مسئله شرّ چیست؟ عقب نشینی برخی معاصرین از «اطلاق صفات علم، قدرت و خیرخواهی خداوند» در ذیل کدام رویکرد شرّ هیجانی و عاطفی دسته بندی می شود؟

خدا و شرّ

خدا و شرّ -۳

ناسازگاری منطقی و دلیل فلسفی بر نفی وجود خداوند یا انکار اطلاق صفات (علم، قدرت و خیرخواهی) او تمام نیست و از منظری خداوبارانه ادله موجهی برای وجود شرور در عالم اقامه شده است. کسی که متحمل رنج است گوشش بدهکار دفاعیه و تئودیسه نیست! رنجور مرهم می خواهد، نه راه حل منطقی و فلسفی! رویکردهای مختلف شرّ اگزیستانسی، هیجانی و عاطفی بعد از بی فایده دانستن راه حلهای منطقی و فلسفی شرّ مطرح شده اند لذا انتظار اقامه دلیل منطقی و فلسفی مسئله شرّ از آنها انتظاری ناموجه است.

اخبار

خدا و شرّ -۳

سخنرانی زنده با امکان پرسش و پاسخ یکشنبه ۸ تیر ساعت ۱۸:۳۰ به‌وقت ایران. آیا خدایی که راضی می‌شود «من» رنج بکشم همچنان قابل اعتماد است؟ در رویکردهای مختلف شرّ اگزیستانسی، هیجانی و عاطفی (الهیات اگزیستانسی، الهیات پویشی، الهیات خدایِ گشوده، الهیات مبتنی بر معرفت‌شناسی اصلاح‌شده ماوْردوْس، الهیات اعتراض، الهیات ضعف خدا، و الهیات مرگ خدا) کدام دلیل موّجه در حل مسئله منطقی یا فلسفی شرّ اقامه شده است؟ عقب نشینی برخی معاصرین از «اطلاق صفات علم، قدرت و خیرخواهی خداوند» در ذیل کدام رویکرد شرّ دسته بندی می‌شود؟

خدا و شرّ

خدا و شرّ -۲

در میان رویکردهای معاصر فلسفه دین رویکرد الهیات شکاکانه از جمله موجه‌ترین دفاع‌ها از خداباوری است. انسان تلازم بین شرّ و خیرهای بزرگتر و خود آن خیرهای بزرگتر را درک نمی کند. با دانش محدود آدمی اثبات اینکه جهانی بهتر از جهان موجود ممکن است ممتنع می‌باشد. اثبات ارتباط کلی هر شر طبیعی با شرّ اخلاقی و مشخصا گناه (موجبه کلیه) به لحاظ عقلی غیرقابل اثبات است. در فلسفه و الهیات اگزیستانسیالیسم عظمت شرور متافیزیکی باعث می شود شرور طبیعی و اخلاقی دم دستی فرض شود.

اخبار

خدا و شرّ – ۲

سخنرانی زنده با امکان پرسش و پاسخ، یکشنبه ۱۸ خرداد ساعت ۱۸:۳۰ به وقت ایران. بسیار گسترده‌تر بودن علم خداوند از دانش آدمی برای درک خیر و شر، یا «خودبسندگی علم انسان» و «نمی بینم پس نیست!»؟ آیا جهان موجود بهترین جهان ممکن است؟ آیا همه شرور نتیجه گناه قبلی است؟ آیا خدایی که راضی می شود «من» رنج بکشم همچنان قابل اعتماد است؟ در رویکرد شرّ اگزیستانسی، هیجانی و عاطفی کدام دلیل موجه در حل مسئله منطقی یا فلسفی شر اقامه شده است؟ پیش‌فرض‌های مُضمَر این رویکرد چیست؟

خدا و شرّ

خدا و شرّ – ۱

برهان شرّ در صورتی تمام است که قدرت خداوند بر محالات منطقی هم تعلق بگیرد. خداوند «دلیل اخلاقی لازم و کافی» برای وجود شرور موجود داشته است، به نحوی که در برنامه جامع الهی برای عالَم، این شرور برای تحقق خیر بزرگتر ضروری بوده است. شرور اخلاقی محصول انتخاب نادرست موجود مختار و انتخاب گزینه شرّ است. این‌که بپنداریم بر خدا لازم باشد تا انسانی خواست مرتکب شرور شود، از او سلب اختیار کند، این تناقض است. شرور ارتکابی انسان در مقابل خیر کثیرِ اختیار او قلیل محسوب می شود.

اخبار

خدا و شرّ

برگزاری جلسه «خدا و شرّ» به طور زنده در تاریخ یکشنبه ۲۸ اردیبهشت، ساعت ۱۸ و نیم به وقت ایران با امکان پرسش و پاسخ. چرا خدا دنیایی به این بدی آفریده است؟! در این دنیای آکنده از شرّ خدا کجاست؟ کدام دسته درست می‌گویند؟ خداناباوران، منکران اطلاق علم و قدرت و خیرخواهی خداوند، یا مدافعان آزادی تکوینی و اختیار آدمی؟ تعالیم اسلامی مدافع کدام فلسفه زندگی و رویکرد است؟ دست برداشتن از اطلاقِ علم و قدرت و خیرخواهی خداوند، یا دست برداشتن از اطلاق آزادی تکوینی و اختیار آدمی؟

مصاحبه تحلیلی

خیر کثیر حفظ آزادی و اختیار انسان

کلیه روایات مدح شهر قم جعلی هستند. تفکر فلسفی، عرفانی و دینی ما از ویروس کرونا نه تنها آسیبی نمی‌بیند، بلکه قوی‌تر پیش خواهد رفت. مدافعان برهان شر می پندارند بایستی خدا با أراده تکوینی علاوه بر تشریعی أصلا اجازه ندهد هیچ شر طبیعی و اخلاقی در دنیا واقع شود. چنین انتظاری أولا غیرممکن، ثانیا به ضرر نوع انسان است. آزادی و اختیار مردم بعد از عقل بزرگترین نعمت خداداد است. سلب آن به هر دلیلی بزرگترین شر ممکن است، شری به مراتب بزرگ‌تر از شرور قلیل طبیعی و اخلاقی.

شرور و عدالت الهی

پرسش: رزق خاص اگر بستگی به شرایط خاص و تلاش و کوشش و توجه خاص خداوند دارد، پس چرا در رزق عام همه یکسان بهره