اخلاق

پرسش: می خواستم نظرشما را راجع به کتاب راه روشن بدانم، آیا توصیه میکیند؟ آیا کتاب دیگری در زمینه تهذیب نفس پیشنهاد می کنید؟ مشخصا می خواستم روش کنار گذاشتن صفات بد را بدانم. پاسخ: کتاب راه روشن ترجمه كتاب المحجة البيضاء في تهذيب الاحياء ملامحسن فیض کاشانی (مترجم محمد صادق عارف، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۲ ، ۸ جلد) کتاب خوبی است . من اصل عربی کتاب را خوانده ام و همواره به آن مراجعه کرده و می کنم، و استفاده از کتاب فیض یا ترجمه‌ی آن را توصیه…

پرسش: شنیده ام که در ابتدای نبرد مولی علی (ع) و عمر ابن عبدود، علی (ع) به عمر می گوید تصور می کردم تنها به میدان بیایی، عمر برمیگردد پشت سر خود را ببیند، که علی (ع) پاهای او را با شمشیر می زند، عمر از این حیله خشمگین می شود و آب دهان بر روی علی (ع) می اندازد و مابقی داستان را می دانیم، همچنین شنیده ام که در این باب علی (ع) فرموده اند «الحرب الخدعه» به این معنا که در نبرد میتوان از حیله استفاده نمود…

پرسش: من مثل همه افراد دوست دارم پيشرفت کنم و خودم را ارتقا بدهم. اما دو مشکل دارم. اولي ضعف اراده و تنبلي .و دوم يک مشکل ذهني. دوست دارم از نظر شخصيتي در اجتماع و محل کار رتبه و درجه بالاتري داشته باشم. درآمد بيشتري داشته باشم. به قول مردم مثل خودم سري در سرها داشته باشم.اما يکي از چيزهايي که به کمک تنبلي من مي آيد اين است که مي گويم مگر دنيا لهو و لعب نيست؟ مگر زينت و تفاخر بين مردم نيست ؟ تازه مگر کارهايي…

هیچ مصلحتی بالاتر از رعایت عدالت نیست. امام علی (ع) که برای ما اسوه‌ی جاوید عدالت و رهبری است هرگز در هیچ شرائطی عدالت را فدای مصلحت نکرد. مصلحت از عناصر اصلی سیاست است که مطلقا قابل انکار نیست. اما کشاندن پای مصلحت به حوزه دیانت فاجعه است و شناور شدن موازین دینی را در پی دارد.

پرسش: گفته میشود اعتماد به نفس موجب شرک است. آیا از نظر منابع دینی چنین گفته ای صحیح می باشد؟ در ضمن گوینده‌ی سخن بالا تاکید کرده  که در هیچ سند وحدیثی اعتماد به نفس نیامده  هر چه هست اعتماد به خداست. اعتماد به نفس موضوعی است جدید  ساخته پرداخته غربی ها می باشد. نظر شما چیست؟ پاسخ: آنچه در متون دینی مذمت شده اعجاب نفس (خودبزرگ بینی) است نه اعتماد به نفس و بین این دو فاصله بسیار است. اعتماد به نفس با توکل بر خدا قابل جمع است…

بهتان زدن «مطلقا» حرام است. بهتان و افترا از شعب کذب و از مصادیق ظلم و از قبایح عقلی است که شرع نیز آنرا مطلقا ممنوع کرده است.

پرسش: من در یک داروخانه تکنسین هستم. متأسفانه صاحب داروخانه که مسئول فنی آن نیز هست اقدام به احتکار برخی داروهای کمیاب می‌کند و از من می‌خواهد که آنها را در اختیار مردم قرار ندهم و در مورد برخی داروهای کمیاب دیگر می‌خواهد که آن‌ها را تنها برای نسخه‌هایی در نظر بگیرم که درآمد خوبی برای داروخانه دارند. می‌خواستم سوال کنم که با توجه به این که من هیچگونه مالکیتی در مورد داروهای داروخانه ندارم و فقط در آنجا کارگر هستم آیا در گناه صاحب داروخانه شریک هستم؟ پاسخ: اگر…

اگر چه در فقه بابی به نام «مباهته» وجود ندارد، اما برخی فقها با استناد به روایتی به جواز سبّ یا هجو یا غیبت فاسق بدعت گذار قائل شده اند. آنچه در این روایت امده باهتوهم به معنی مبهوت کردن با اقامه‌ی برهان است نه بهتان زدن. متاسفانه برخی فقهای دو قرن اخیر به جواز بهتان فتوی داده اند. سبّ (دشنام دادن)، هجو کردن، افترا، بهتان، تهمت به هر کسی حرام است چه مؤمن چه غیر مومن، چه مسلمان چه غیر مسلمان، چه صالح چه فاسق. اینگونه افعال حرام است…

حکم شرعی نمی تواند خلاف اخلاق باشد. به عبارت دیگر عدم قبح اخلاقی شرط لازم جواز شرعی است، اما شرط کافی آن نیست، یعنی عدم قبح اخلاقی دلیل مشروعیت فعلی نیست. افعال فراوانی اخلاقا قبیح نیستند، اما مشروع هم نیستند. به صرف ادعای اخلاقی بودن گزاره ای نمی توان حکم به تبعیت دین نسبت به آن کرد و لازم است ایگونه داوریها بویژه اگر با احکام دینی ناسازگار است با دقت مورد تحقیق قرار داد و از اتفاقی بودن و متقن بودن مبانی آن اطمینان حاصل کرد.

اگر به عنوان دین دار به قضیه بنگریم، و برای خدا و رسولش در افعال انسانی وقعی قائل باشیم در این صورت علاوه بر اخلاقی بودن و راضی بودن فاعل انسانی یک عامل دیگر هم دخیل است و آن اطمینان از رضایت خداوند یا حداقل اطمینان از عدم سخط الهی است. اخلاقی بودن یا داور دانستن عقل آدمی به حسن و قبح افعال در اموری است که یقین داشته باشیم عقل آدمی توان کشف همه ابعاد قضیه را دارد، در برخی ابواب معاملات نفس اخلاقی بودن برای مشروع بودن فعل…

پرسش: قاعده ای داریم تحت عنوان " الحرب خدعه " که به نبی مکرم اسلام صلوات الله علیه نسبت می دهند . در مواردی هم چنین عملکردی رخ داده است. لکن مولانا جلال الدین رومی در باب داستان ستیز علی بن ابی طالب ع با عمربن عبدود سروده است " شیر حق را دان منزه از دغل" خدعه با  دغل چه تفاوتی دارد؟   پاسخ: خدعه تاکتیکهای غافلگیرانه در جنگ نظامی است، و امری مشروع، مستحسن و معقول می باشد. دغل فعلی غیراخلاقی است که نامشروع و حرام است حتی…

پرسش: وقتی گفته می شود: زندگی دنیوی آکنده از لذتها و رنجهاست، اذعان به این نکته بدیهی است که لزوما فرزند انسان رنج خواهد کشید. در قرآن هم می گوید: "لقد خلقنا الانسن فی کبد" و یا درباره دنیا به آدم هشدار می دهد اگر به شجره ممنوعه نزدیک شوی، "فتشقی" به رنج و زحمت می افتی! حالا کدام اصل اخلاقی می خواهد این سوال اخلاقی را پاسخ گوید: "آیا رواست که با بچه دار شدن باعث رنج یک انسان شویم؟" پاسخ: نگاه اسلام و قرآن به انسان و جهان بدبینانه نیست و…