اسلام Archives - محسن کدیور.

آقای طباطبایی، انقلاب و نظام – ۲

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ، یکشنبه ۲۸ آذر: شواهدی تازه و نقد مصاحبه منسوب به استاد ابراهیمی دینانی با خبرگزاری تسنیم. حرف قبلی: «اندکی پیش از انقلاب بعضی از دوستان انقلابی ما گفتند جلسه کربن با علامه صلاح نیست ادامه پیدا کند. شما به علامه طباطبایی بگویید که جلسه را تعطیل کند.» حرف فعلی: «کسانی که موجب بر هم خوردن آن جلسات شدند، انقلابی نبودند، آدم‌های کلّه خشک بودند و در رأس آن‌ها آقای سیداحمد طیبی شبستری.» اما این فرد در مهر ۱۳۵۰ از دنیا رفته بود!

HMouK۱۴۰۰/۰۹/۲۶

زندگی مؤمنانه

هسته سخت اسلام

زندگی مؤمنانه، جلسه سوم. در شناخت صحیح هسته سخت اسلام تخصص در علوم اسلامی ضامن کاهش خطاست و سازگاری با کتاب و سنت معتبر لازم است. بدون شناخت دقیق هسته سخت اسلام دینمان را درست نشناخته ایم، و در نواندیشی‌های دینی و تفسیر متغیرات معیاری برای شناخت درست از نادرست نداریم. اجزای هسته سخت اسلام: ایمان به خداوند، معاد، غیب، نبوت محمد (ص)، وحی و قرآن، سنت معتبر پیامبر، اخلاق، عبادات، شبه مناسک یا امور توقیفی، و سرخط برخی احکام معاملات. امام حسین برای «حفظ هسته سخت اسلام» جان داد.

HMouK۱۴۰۰/۰۵/۲۵

هسته سخت اسلام

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۲۴ مرداد. زندگی مؤمنانه، جلسه سوم. هسته سخت اسلام یعنی چه؟ و با اسلام چه نسبتی دارد؟ آیا چنین هسته سختی اصلا وجود دارد یا ساخته و پرداخته ذهن ماست؟ اگر وجود داشته باشد اصلا قابل شناختن است یا فهم هر مسلمانی از آن بدون هیچ شرطی اسلام است؟ اگر شناخت هسته سخت اسلام شرایطی دارد، آن شرایط چیست؟ شناخت هسته سخت اسلام چه فایده ای یا چه تاثیری در زندگی مؤمنانه دارد؟ اجزای هسته سخت اسلام چیست؟ اجزاء غیرباور هم دارد؟

HMouK۱۴۰۰/۰۵/۲۱

نقد سروش متأخر (روشنفکر دینی)

قسمت آخر (پانزدهم). در مرحله پساقبض و بسط، سروش «تسلیم مطلق تغیر و تجدد» شد و «خودِ دین را امری بشری، متغیر، تابع معارف عرفی و عصری» معرفی کرد. مطابق منطق خود وی با کلمات خودش این شیوه «دینی باقی نمی‌گذارد» و باز عین کلمات خودش این «بی‌دینی» است. در سروش متاخر مشخصا از ۱۳۷۸ محمد دیگر «پیامبر» نیست، «پیام‌ساز» است. در آثار سروش متأخر هیچ نشانه‌ای دال بر حفظ «هسته سخت اسلام» یافت نمی‌شود. پروژه روشنفکری دینی مدل سروش پروژه سکولاریزه کردن و حذف تدریجی دین است.

HMouK۱۴۰۰/۰۵/۲۰

چالش اسلام و قدرت ۱-۹ (چکیده)

لبّ بخش اول «چالش اسلام و قدرت» نقد شواهد قرآنی و روائی «ادعای پیامبر اقتدارگرا» در حدود یک بیستم متن اصلی تلخیص و در ضمن چهارده شاهد اصلی در اختیار علاقه مندان قرار می‌گیرد. این ادعا تغییر «معالم راه» است و «هندسه اسلام» را به کلی دگرگون می‌کند، لذا اهتمام بیشتری به نقد و بررسی آن کرده ام. این خلاصه امکان مروری دوباره به مدافعان و منتقدان ادعای مذکور می‌دهد تا درباره میزان قوّت ادله دو دیدگاه کاملا متضاد در برخی از مهمترین مباحث نواندیشی دینی معاصر به داوری بنشینند.

HMouK۱۴۰۰/۰۲/۲۵

چالش اسلام و قدرت -۷

سخنرانی زنده «نقد اتهامات متوجه قرآن و خداوند» با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۲۲ فروردین ۱۴۰۰. در ادعای «پیامبر اقتدارگرا» قرآن خوف نامه و خدا سلطانی عبوس و خشن معرفی شده است. آیا غضب خداوند بر رحمت او، و خوف بر رجا سبقت دارد؟ آیا عشق و طرب صوفیانه بر تقوی و خشیت قرآنی ترجیح دارد و انسان‌سازتر است؟ بر فرض صحت این دعاوی؛ قرآن، پیامبر، خدای اسلام، و اسلام چه جاذبه ای دارند تا به آنها ایمان آورد؟ و چرا نباید خود را بلافاصله از شرّ آنها نجات داد؟

HMouK۱۴۰۰/۰۱/۱۹

چالش اسلام و قدرت -۶

انسان شناسی اسلام، دوگانه قرآنی حق و باطل، و شدت عمل با کفار هیچ تلازمی با اقتدارگرایی پیامبر ندارند، چرا که موازین اخلاقی و روا داری دینی از اجزای اسلام است. بازگشت به پیامبر اقتدارگرا رویکردی ارتجاعی است، رجعت به برساخته های خودکامگان اموی و عباسی. اینکه هرکس نافی ادعای اقتدارگرایی پیامبر بود «زیر فشار لیبرالیسم و فشار اندیشه‌های حقوق بشری» استدلال کرده است از جنس «رؤیاهای خطیبانه» است! مواجهه مدعی با منتقدان راه راست آزمایی دعاوی عرفانی و اخلاقی اوست. الگوی پیامبری هر کسی تعیین کننده مرام اوست.

HMouK۱۳۹۹/۱۲/۲۷

چالش اسلام و قدرت -۶

سخنرانی زنده با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۲۴ اسفند ۱۳۹۹. آیا «ماهیت انسان» در انسان‌‌شناسی قرآن منفی و ملازم با رهبری اقتدارطلبانه پیامبر است؟ آیا لااکراه فی الدین تعارضی با مسلمان کردن مردم به ضرب شمشیر ندارد؟ ادعای مسلمان کردن مردم توسط پیامبر با زور مبتنی بر کدام دلیل معتبر است؟ چرا علوم رایج اسلامی که خالی از برساخته های عصر اموی و عباسی نیستند تبلور شخصیت پیامبر است، اما آراء متفکران متاخر با برچسب لیبرالیسم ربطی به شخصیت پیامبر ندارند؟! منشأ اصطلاحات «ارتجاع و ترقی» انقلاب فرانسه است، نه…

HMouK۱۳۹۹/۱۲/۲۱

چالش اسلام و قدرت -۵

سخنرانی زنده با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۱۰ اسفند ۱۳۹۹. آیا قانون‌گذاری ولو عادلانه معادل اقتدارطلبی است؟ این دیدگاه با آنارشیسم چه تفاوتی دارد؟ چرا تبیین وی از عدالت اشعری است؟! ادعای مسلمان کردن مردم توسط پیامبر با زور مبتنی بر کدام دلیل معتبر است؟ با ادعای انحصار اقتدارگرایی به دوران تاسیس اسلام اسوه بودن پیامبر چه می شود؟! چرا علوم رایج اسلامی که خالی از برساخته های عصر اموی و عباسی نیستند تبلور شخصیت پیامبر است، اما آراء متفکران متاخر با برچسب لیبرالیسم ربطی به شخصیت پیامبر ندارند؟!

HMouK۱۳۹۹/۱۲/۰۷

چالش اسلام و قدرت -۴

متعلَق اسلام در قرآن «تسلیم خداوند شدن» است نه «تسلیم قدرت یا حکومت پیامبر شدن». از هیچ آیه قرآن به دست نمی آید که «پیامبر به دنبال تسلیم کردن مردم به حکومتش بوده، حتی اگر ایمان به خدا نداشته باشند». بر خلاف ادعای سروش ما پیامبر رحمت را بزرگ نکردیم! قرآن - که مطلقا تالیف پیامبر نیست! - محمد را به عنوان پیامبر رحمت بزرگ کرده است. اگر داستان موسی و خضر نمادین باشد، یعنی متعلق به عالم واقع و تکلیف نیست تا قبح قصاص قبل از جنایت مطرح شود.

HMouK۱۳۹۹/۱۱/۲۹

چالش اسلام و قدرت -۴

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۲۶ بهمن ۱۳۹۹. آیا ولایت پیامبر مطلقه بوده است؟ آیا یکی از اختصاصات پیامبر جواز ارتکاب امور خلاف شرع و اخلاق بوده است؟ آیا قانون‌گذاری ولو عادلانه معادل اقتدارطلبی است؟ آیا جامعه بدون وضع قانون قابل اداره است؟ چرا در تبیین سروش خدا غایب و عدالت امر دینی است؟! دیدگاه سروش با آنارشیسم چه تفاوتی دارد؟ آیا در قرآن و سنت عملی پیامبر، اسلام تسلیم شدن به خداوند بوده یا تسلیم شدن به قدرت حکومتی پیامبر ولو بدون ایمان قلبی؟

HMouK۱۳۹۹/۱۱/۲۲

پاسخ به نقد کتبی دکتر سروش

ایضاح چالش اسلام و قدرت. نقدهای من محصول بررسی ده میزان علمی مشخص بوده است. در جلسه نخست سروش حداقل دو بار واژه خشونت را به خدا و قرآن و در نُه عبارت دیگر «خشونت عریان» (شکنجه، قتل، و سربریدن) را به پیامبر نسبت داده است. پیامبر واقعی یعنی پیامبری که در تاریخ اتفاق افتاده است، به دنبال «مواجهه انتقادی با متون تاریخی» هستم نه انکار تاریخ. راهش این نیست که دلسوزانْ خدا، پیامبر، اسلام و قرآن را به ناروا و توجیهات مخدوش به خشونت و اقتدارگرایی متهم کنند.

HMouK۱۳۹۹/۱۰/۲۶

چالش اسلام و قدرت -۲

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ، شنبه ۲۷ دی ۱۳۹۹. پیامبر در روایت متواتری گفته من مامور شده ام با مردم بجنگم تا به وحدانیت خدا شهادت دهند. او می خواسته جزیرة العرب را از لوث وجود مشرکان پاک کند. جهاد ابتدایی یعنی مردم را به ضرب شمشیر مسلمان کردن. اسلام آوردن یعنی تسلیم قدرت پیامبر و حکومت او شدن. در قرآن خضر با ولایت الهی کودک بیگناهی را به قتل می رساند. آیا شواهد فوق اقتدارطلبی پیامبر را اثبات می کند؟ با چه روشی؟ با کدام دلیل؟

HMouK۱۳۹۹/۱۰/۲۴

نقد آراء دینی

نقدهای چالش اسلام و قدرت

۱۷ نقد منتشرشده بر «چالش اسلام و قدرت»: منتقدانِ سروش؛ کدیور و ادعای نقد تاریخی؛ مروری بر نقد؛ تکمله‌ای بر بحث کدیور درباره‌ی خبر واحد اُمرتُ؛ نقد نقد کدیور بر سروش؛ نواندیشان دینی و غرابت مفهومی یک حدیث؛ نقد و نظری بر دیدگاه‌های متاخر سروش-کدیور؛ سیره زریاب و تاریخ شهیدی؛ ارزیابی تحلیلی نقدها؛ درباره نقدهای کدیور؛ از این «روشنفکری دینی محترم » تا آن «روحانی محترم»؛ نظری بر مقاله قبل؛ در عرض دین و قدرت؛ نظریه در بوته نقد؛ ایمان و تاریخ؛ روش‌شناسی دین‌پژوهی در معرفی شخصیت‌های تاریخی؛ سروش اقتدارگرایی.

HMouK۱۳۹۹/۱۰/۲۳

چرا اسلام و تشیع؟

سلسله مباحث نواندیشی دینی، سخنرانی زنده، شنبه ۱۷ آبان ۱۳۹۹، ساعت ۲۱:۰۰ به وقت ایران با پرسش و پاسخ. در دنیای امروز نقش التزام به دین و بعد از آن اسلام و در نهایت تشیع چیست؟ چرا باید هر روز شرمنده اقدامات وحشیانه‌ای شبیه جنایات پاریس و سخنرانی تند رئیس‌جمهور فرانسه باشیم؟ آیا سزای جنایات طراحی کاریکاتور پیامبر اسلام یا نشان دادن آن حقیقتا اعدام است؟ آیا وقت آن نرسیده که از تشیع و اسلام عبور کنیم و در نتیجه اکثر مشکلات که ناشی از آنهاست به سرعت حل شود؟

HMouK۱۳۹۹/۰۸/۱۴

نواندیشی دینی

بازخوانی شریعت

شریعت سبک زندگی مؤمنانه است. موازین و استانداردهای اسلامی است. ارزشهای اخلاقی قسمت اعظم آن است. مناسک و شبه مناسک و سر خط قوانین اسلامی نیز دیگر جزء آن است. واضح است اگرچه شریعت مشتمل بر قانون هم هست اما قانون جزء ثانوی آن است. جزء اصلی ارزشها و موازین و استانداردهای زندگی مومنانه است. این شریعت ارزش مدار است نه قانون مدار. خلاف حکمت بالغه الهی است که عقلانیت قرن اول هجری حجاز را سقف عقلانیت بشری در همه ازمنه و امکنه قرار دهد.

HMouK۱۳۹۸/۰۳/۱۸

مصاحبه تحلیلی مصاحبه

اسلام شناسی، قرآن شناسی و وحی

غیبت سرمایه‌گذاری شیعیان جعفری در دانشگاهها و مراکز پژوهشی و انتشاراتی غرب از جمله تاسیس کرسی معارف اهل‌بیت و تشیع کاملا چشم‌گیر است. بازار اسلام در غرب در تصرف وهابی‌هاست، و تشیع از منظر ایشان چیزی در ردیف خوارج است. سهم اساتید ایرانی در مطالعات بین‌المللی قرآن متأسفانه چشمگیر نیست. اسلام‌هراسی از واقعیات غرب معاصر است. جریانهای نژادپرست و متعصبان انحصارگرای مسیحی و یهودی بسیاری از اهرم‌های ثروت و قدرت و رسانه و فرهنگ را در اختیار دارند. مسلمانان اعم از شیعه و سنی در اینکه مصحف عثمانی همان قرآن…

HMouK۱۳۹۴/۰۹/۲۶

معرفت معتدل دینی

یکی از خدمات ائمه‌ی اهل بیت خصوصا امام حسین (ع) اصلاح «معالم دین» است. معالم دین نشانه‌های کلان دین‌داری هستند، معالم دین نقشه‌های راه هستند و ما را به مقاصد متعالی دینی راهنمایی می‌کنند. اگر معالم دست‌کاری شوند و به‌جای راه به چاه و بیراهه و به‌جای هدایت عامل گمراهی و ضلالت شوند، وظیفه‌ی مصلح است که قبل از هرکاری به اصلاح معالم اقدام کند. در این مجلس حسینی درباره‌ی سه شاخص از معالم دینمان مباحثی عرضه شد: اولا دانستیم که از دین نمی‌توان انتظار تبیین علمی جهان، تدبیر سیاست…

HMouK۱۳۹۴/۰۸/۰۵

چرا مسلمانیم؟

نسل جوان ما برای مسلمانی خود در مقابل سه پرسش اساسی قرار دارد. پرسش نخست در مقابل مدرنیته است. آشنایی با علوم تجربی، علوم انسانی، فلسفه های مضاف الهیات جدیدی می طلبد. با الهیات و فقه سنتی نمی توان در دوران جدید از نسل جوان تحصیل کرده انتظار قانع شدن داشت. پرسش دوم نسبت اسلام و خشونت است. نسل جوان ما می پرسد اگر اسلام این است که طالبان و القاعده و بوکوحرام دارد من چرا مسلمان باشم؟ مسلمانان برای حفظ هویت خود چاره ای جز مرزبندی با این تلقی…

HMouK۱۳۹۳/۰۳/۲۸

گفتگوی انتقادی درباره‌ی اسلام

جلسه گفتگوی انتقادی درباره‌ی اسلام در مرکز اسلامی شیعیان شهر کالج استیشن تگزاس و در جمع دانشجویان ایرانی دانشگاه تگزاس ای اند ام (Texas A & M) به دعوت گروه مطالعات اسلامی این دانشگاه (۲۵ آبان ۱۳۹۲) برگزار شد. در این جلسه ۳ ساعته نماینده‌ی دانشجویان مجموعه ای از سوالات مبنایی تحت عنوان کلی "چرا مسلمان باشیم؟" را جمع آوری و با محسن کدیور مطرح نمود. هدف از طرح این سوالات علاوه بر نقد برخی دیدگاههای سنتی و آشنایی با برخی نظرات کدیور ایجاد فرصتی برای طرح سوالات رایجی بوده…

adamin۱۳۹۲/۱۰/۰۶

اسلام خدا

اسلام باورمندان خدای غیرمتشخص

مسلمانی در گرو باور به توحید است، اما جزئیات توحید همواره مورد بحث بوده است، و جمعی از عرفا و حکما تفسیری متفاوت از غالب مسلمانان در مورد تشخص خداوند ارائه کرده اند. قائلان به خدای غیرمتشخص مادامی که خود را مسلمان می دانند مسلمانند.

HMouK۱۳۹۲/۰۶/۲۴

اسلام

لوازم عملی مسلمانی

هر که خود را مسلمان بداند و شهادتین را بر زبان جاری کرده باشد مسلمان می دانم. البته مسلمان می تواند فاسق باشد (یعنی تارک عمل صالح) و عامل یا مومن باشد، یعنی اولا شهادتین از زبانش به قلبش جاری شده باشد ثانیا در عملش هم رعایت حداقلی از واجبات و محرمات که در لسان متشرعه به «ضروریات دین» خوانده شده دیده شود.

HMouK۱۳۹۲/۰۶/۲۴