خدا

آقای طباطبایی، انقلاب و نظام

آقای طباطبایی، انقلاب و نظام -۱۰

حکومت اسلامی به معنای حکومت روحانیون یا ولایت فقیه قابل پذیرش نیست. پیامبران نیامده اند که امور دنیوی که عقل بشری به آنها می رسد به ما تعلیم دهند. تعلیم اصلی پیامبران ایمان به خدا و آخرت است. اقتصاد و سیاست از جمله اهداف بعثت نبوده است. دین برای دنیا (و دین برای دنیا و آخرت) به تخریب دین و دنیا منجر می شود. آقای طباطبایی با بازرگان متقدم در اصول تفکر اشتراک نظر دارد، اما با بازرگان متأخر در دین شناسی و اندیشه سیاسی تفاوت نظر اساسی دارد.

زندگی مؤمنانه

خدا، جهان و انسان

زندگی مؤمنانه، جلسه چهارم. خدا جهان را به گونه ای طراحی کرده که لازم نیست در هر واقعه ای برخلاف سنن خود دخالت کند. قرار نیست خداوند در منازعات دنیوی در دفاع از مظلومان دخالت کند و سنن خود را در تاریخ و جامعه نقض کند. مؤمن خدا را ناظر عالی و محبوب غایی خود می‌داند و از این طریق به قدرتی روحی دست می‌یابد که از هیچ طریق دیگری تحصیل نمی‌شود. اگر افسرده و پژمرده‌ایم به این جهت است که مزه ایمان به خدا را نچشیده‌ایم.

اخبار

خدا، جهان و انسان

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۹ آبان. زندگی مؤمنانه، جلسه چهارم. آیا خداوند غیر از خلقت و وضع قوانین جاری در طبیعت و حاکم بر هستی نقش دیگری هم به عهده دارد؟ خداوند غیر از ارسال پیامبران چه نقشی در تاریخ و جوامع بشری داشته و دارد؟ اگر خدایی نبود چه می‌شد و چه فرقی می‌کرد با اکنون که وجود دارد؟ خدا در جان آدمی علاوه بر ناظر، داور، ناجی و محبوب چه نقشهای دیگری دارد؟ چرا با او دل‌خوش نیستیم و افسرده و پژمرده‌ایم؟

زندگی مؤمنانه

زندگی مؤمنانه

زندگی مؤمنانه معادل زندگی خردمندانه، اخلاقی، معنوی، عارفانه، و فقهی متشرعانه به تنهایی نیست. هیچکدام از این امور را نمی توان جایگزین «مؤمنانه» کرد. زندگی مؤمنانه در عین برخورداری از کلیه فضیلتهای مذکور چیزی بیشتر دارد، و آن ایمان به خدا و آخرت است. اشتباه محض است که کسی فکر کند چون مؤمن است در عرصه های دنیوی، عرفی و علمی از امتیازی برخوردار است. اینکه کسی فکر کند که در دوران مدرن دیگر اسلام و ایمان بی اعتبار است و باید فاتحه زندگی مؤمنانه را خواند، قابل پذیرش نیست.

چالش اسلام و قدرت

عذاب، عقاب و جهنم در «خوف نامه»

قسمت هشتم. خوف از خدا فضیلتی سازنده است که با محبت و رجا به رحمت او همراه است. ترس از خدای اقتدارگرا از جنس ترس از جانوران درنده و دیو افسانه‌هاست. این‌چنین خدایی با خدای اسلام و قرآن بیگانه است. جزئیات عذاب و جهنم ادعای اقتدارگرایی خدا را تایید می‌کند به‌شرطی که این جزئیات را در «جو لیبرالی و حقوق بشری معاصر» در نظر بگیریم، چرا که در این جو انسان هر جرمی – به هر بزرگی – هم مرتکب شده باشد، مجازات بدنی وی خلاف کرامت انسانی محسوب می‌شود.

اخبار

چالش اسلام و قدرت -۷

سخنرانی زنده «نقد اتهامات متوجه قرآن و خداوند» با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۲۲ فروردین ۱۴۰۰. در ادعای «پیامبر اقتدارگرا» قرآن خوف نامه و خدا سلطانی عبوس و خشن معرفی شده است. آیا غضب خداوند بر رحمت او، و خوف بر رجا سبقت دارد؟ آیا عشق و طرب صوفیانه بر تقوی و خشیت قرآنی ترجیح دارد و انسان‌سازتر است؟ بر فرض صحت این دعاوی؛ قرآن، پیامبر، خدای اسلام، و اسلام چه جاذبه ای دارند تا به آنها ایمان آورد؟ و چرا نباید خود را بلافاصله از شرّ آنها نجات داد؟

سخنرانی

نقش دین در دنیای معاصر

ادیان هم نقش سازنده داشته اند، هم نقش مخرب. مهمترین نقش دین معنی بخشی به زندگی و جلوگیری از افسردگی، سرگشتگی و پوچی انسان معاصر است. ساحتهایی از زندگی هست که با علم و تکنولوژی – هرچقدر پیشرفته – پرشدنی نیست. ما در سیطره بر طبیعت تواناتر و مرفه تر شده ایم. اما خوشبخت‌تر و راضی‌تر نشده ایم. باور به خدا و آخرت بزرگترین عامل امید به زندگی است. دین می تواند همچنان بزرگترین عامل اخلاقی زیستن، عدالت، صلح و کمک به همنوع باشد. این نقش کمی نیست.

اخبار

خدا و شرّ –۶

سخنرانی زنده یکشنبه ۲ شهریور ۱۳۹۹ ساعت ۲۱ به وقت ایران. چرا تقسیم مسئله شرّ به الهیات سنتی و مدرن جامع و مانع نیست؟ در الهیات مدرن کدام رویکردها با حفظ باور به خدای عالِم قادر خیرخواه محض مسئله شرّ را حل کرده اند؟ این رویکردها در محیطهای آکادمیک بین المللی از چه جایگاهی برخوردارند؟ «الهیات مبتنی بر معرفت شناسی اصلاح شده» و «الهیات شکاکانه» مسئله شرّ را چگونه حل کرده اند؟ متفکران معاصر ایرانی در مسئله شرّ مروّج کدام رویکردها هستند؟ امتیازات و نارسایی‌های فلسفه اسلامی در مسئله شرّ؟

اخبار

خدا و شرّ

برگزاری جلسه «خدا و شرّ» به طور زنده در تاریخ یکشنبه ۲۸ اردیبهشت، ساعت ۱۸ و نیم به وقت ایران با امکان پرسش و پاسخ. چرا خدا دنیایی به این بدی آفریده است؟! در این دنیای آکنده از شرّ خدا کجاست؟ کدام دسته درست می‌گویند؟ خداناباوران، منکران اطلاق علم و قدرت و خیرخواهی خداوند، یا مدافعان آزادی تکوینی و اختیار آدمی؟ تعالیم اسلامی مدافع کدام فلسفه زندگی و رویکرد است؟ دست برداشتن از اطلاقِ علم و قدرت و خیرخواهی خداوند، یا دست برداشتن از اطلاق آزادی تکوینی و اختیار آدمی؟

مصاحبه تحلیلی

خیر کثیر حفظ آزادی و اختیار انسان

کلیه روایات مدح شهر قم جعلی هستند. تفکر فلسفی، عرفانی و دینی ما از ویروس کرونا نه تنها آسیبی نمی‌بیند، بلکه قوی‌تر پیش خواهد رفت. مدافعان برهان شر می پندارند بایستی خدا با أراده تکوینی علاوه بر تشریعی أصلا اجازه ندهد هیچ شر طبیعی و اخلاقی در دنیا واقع شود. چنین انتظاری أولا غیرممکن، ثانیا به ضرر نوع انسان است. آزادی و اختیار مردم بعد از عقل بزرگترین نعمت خداداد است. سلب آن به هر دلیلی بزرگترین شر ممکن است، شری به مراتب بزرگ‌تر از شرور قلیل طبیعی و اخلاقی.

هاوکینگ، آغاز و پایان هستی

خدا را مقابل علم نهادن از سر نشناختن مفهوم درست خداوند است. خدای ادیان ابراهیمی خصوصا خدای اسلام نه خدای رخنه‌هاست نه خدای ساعت‌ساز که بعد از خلقت جهان خوابیده و جهان را به خود واگذشته باشد، بلکه خدای عالم قادر متعال و خیر مطلق است. او خدای استثناها نیست، خدای قاعده‌هاست: سنن الهی. قوانین موجود در طبیعت مخلوقات خداوند هستند. قانون جاذبه و دیگر قوانین فیزیکی موجودند یا معدوم؟ اگر موجودند چگونه خلق شده‌اند؟

اسلام باورمندان خدای غیرمتشخص

مسلمانی در گرو باور به توحید است، اما جزئیات توحید همواره مورد بحث بوده است، و جمعی از عرفا و حکما تفسیری متفاوت از غالب مسلمانان در مورد تشخص خداوند ارائه کرده اند. قائلان به خدای غیرمتشخص مادامی که خود را مسلمان می دانند مسلمانند.

خدای متشخص و خدای غیرمتشخص

پرسش: لطفا در مورد خدای متشخص و خدای غیر متشخص توضیح بفرمایید و اگر منبعی برای مطالعه در نظر دارید، نام ببرید.   پاسخ: خدای

زیبایی های خداوند

بحث زیبائی‌های خداوند با نامهای نیکوی او (اسماء الحسنی) و رحمت عامه و خاصه‌ی اوآغاز می شود. سنن لایتغیر الهی به اجمال معرفی شده، سپس بحث بر سه سنت از سنن الهی متمرکز می شود: عدالت، رحمت و محبت.
در سنت عدالت این نکات مورد بحث قرار می گیرد: صداقت الهی، جایگاه ایمان و عمل صالح در داوری الهی، عدالت کریمانه‌ی او که کردار ناشایست را معادل آن و کرادار نیک را چند برابر آن پاداش می دهد واینکه بدون بیان قبلی و ارسال رسل حسابرسی نمی کند. نکات ذیل در در سنت رحمت تحلیل شده است: اعلام سنت رحمت از سوی خداوند، تنها کافران از رحمت او مأیوسند، امیدبخش ترین آیه‌ی قرآن، اعلام عمومی بخشندگی و مهربانی خداوند، بسیار بخشندگی خداوند در پی استغفار بندگان، نزدیکتر از همه به انسان، و صمیمی ترین آیه‌ی قرآن. در سنت محبت ودود بودن خداوند، آنها که خدا دوستشان دارد، دوستی دو طرفه انسان و خداوند و راه محمد (ص) طریق عاشقی نکات اصلی بحث است.

بندگی (۱)

  فایل صوتی این جلسه متاسفانه در دست نیست. اگر دوستی به آن دسترسی دارد محبت کرده ارسال کند. قرآن و انسان معاصر (۲۱)، خدا و

بندگی (۲)

دریافت فایل صوتی “قرآن و انسان معاصر (۲۲)”  [podcast]https://kadivar.com/wp-content/uploads/2005/10/22.-840917.mp3[/podcast]