۱۳۹۹

خدا و شرّ

خدا و شرّ -۶

پرونده صورت منطقی برهان شرّ با دفاعیه مبتنی بر اختیار بسته شده است و خداناباوران باید فکر استدلال دیگری برای تحکیم خداناباوری بکنند. در عالم شرّ گزافی وجود ندارد. رویکردهای مختلف مسئله شرّ به رویکردهای قائل به وجود خدای عالم مطلق، قادر مطلق و خیرخواه محض و منکر آن تقسیم می شود. در دسته نخست اکثر فلاسفه دوران پیشامدرن و رویکردهای معاصر الهیات مبتنی بر معرفت شناسی اصلاح شده و الهیات شکاکانه جا دارند. الهیات پویشی، الهیات خدای گشوده، الهیات اگزیستاسیالیستی، و رویکردهای هیجانی و عاطفی در دسته دوم هستند.

اخبار

خدا و شرّ –۶

سخنرانی زنده یکشنبه ۲ شهریور ۱۳۹۹ ساعت ۲۱ به وقت ایران. چرا تقسیم مسئله شرّ به الهیات سنتی و مدرن جامع و مانع نیست؟ در الهیات مدرن کدام رویکردها با حفظ باور به خدای عالِم قادر خیرخواه محض مسئله شرّ را حل کرده اند؟ این رویکردها در محیطهای آکادمیک بین المللی از چه جایگاهی برخوردارند؟ «الهیات مبتنی بر معرفت شناسی اصلاح شده» و «الهیات شکاکانه» مسئله شرّ را چگونه حل کرده اند؟ متفکران معاصر ایرانی در مسئله شرّ مروّج کدام رویکردها هستند؟ امتیازات و نارسایی‌های فلسفه اسلامی در مسئله شرّ؟

یادداشت

ابهامهای جدی درباره انتخاب رهبری

مشروح مذاکرات اجلاسیه ۱۴ خرداد و ۱۵ مرداد ۱۳۶۸ مجلس خبرگان رهبری (انتخاب موقت و دائم رهبری) تا کنون منتشر نشده و سی و یک سال است مخفی نگاه داشته می شود زیرا در این دو اجلاسیه نکاتی مطرح شده که انتشار آنها به ضرر مقام رهبری است و به حکم حکومتی ایشان بر خلاف قانون از انتشار ولو محدود آن جلوگیری شده است. اگر چیزی برای پنهان کردن نیست، چرا متن کامل آنها منتشر نمی شود؟ آیا وقت رفع ممانعت از انتشار این دو سند مهم تاریخی فرانرسیده است؟

اخبار

عید غدیر خم مبارک باد

شیعیان خطبه پیامبر در غدیر خم را به گونه‌ای درک کردند که پیامبر در این خطبه نه تنها شاکله معرفت اسلامی را از طریق معرفی ثقلین برای پیروانش تعیین کرده، بلکه سمت و سوی جانشینی سیاسی خود را نیز مشخص کرده است. اینکه جانشین سیاسی رسول خدا که بوده بحثی تاریخی و مربوط به گذشته است. اما اینکه رسول خدا کدام سویه معرفتی را به پیروانش معرفی کرد بحثی اعتقادی و مربوط به هر روز ماست. در حقیقت عید غدیر خم جشن تولد هویت اسلامی مورد تایید رسول خداست.

خدا و شرّ

خدا و شرّ -۵

نقد و بررسی رویکردهای عاطفی و هیجانی: اگر کسی راه حل منطقی و فلسفی به مسئله شرّ را تمام بداند نوبت به این رویکردها نمی رسد که راه حلهای دیگر را غیرتاریخی، انتزاعی، ناظرمحور، درجه دوم، نظری، غیرتراژیک و غیررازورزانه می دانند. این امور و انسان محوری با کدام دلیل اثبات شده اند؟ این رویکردها که «ابطال ناپذیر» هستند نتوانسته اند مسئله شرّ را حل کنند. اتخاذ چنین رویکردهایی علت دارد، نه دلیل. ادعای تاسی خدای قرآن و نفی خدای فلاسفه تفسیر وحی را به راهی نسفته تنزل می‌دهد.

اخبار

روز عرفه و عید قربان مبارک باد

روز عرفه مقدمه عید قربان است: فدا کردن عزیزترین‌ها برای رسیدن به مقام قرب. مناجات و راز و نیاز با خداوند، گسستن از غیر و پیوستن به او. خواهی که تو را کعبه کند استقبال / مایی و منی را به مِنا قربان کن. همچو اسماعیل گردن پیش خنجر خوش بنه / در مدد از وی گلو گر می کِشد تا می کُشد. خویش را قربان نماییم از پی قربان عید / کان قصاب عاشقان بس خوب و زیبا می کشد.

اخبار

خدا و شرّ -۵

سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۱۲ مرداد، ساعت ۲۱ به وقت ایران. چرا تقسیم دوگانه مسئله شرّ به الهیات سنتی و الهیات مدرن جامع و مانع نیست؟ وجه امتیاز «الهیات شکاکانه» و «الهیات مبتنی بر معرفت شناسی اصلاح شده» از دیگر رویکردهای مدرن به مسئله شرّ چیست؟ «معرفت شناسی اصلاح شده» چه می گوید و مسئله شرّ را چگونه حل کرده است؟ جورج ماوْردوْس چگونه با مسئله شرّ مواجه شده است؟ راه حل «الهیات مرگ خدا» در مسئله شرّ چیست و از چه اعتبار فلسفی برخوردار است؟

خدا و شرّ

خدا و شرّ -۴

فصل مشترک طیف متنوع رویکردهای وجودی، عاطفی و هیجانی به مسئله شرّ بی اعتمادی به راه‌ حل‌های منطقی و فلسفی است. در الهیات خدای گشوده بنا بر پیش فرضهایی اثبات نشده (پنج گشودگی)، خدا موجودی منفعل، زمان‌مند، نادان و ناتوان است. در الهیات اعتراض با اعتراض مومنانه به خدایی که قدرتش با هیچ قاعده عقلانی و اخلاقی محدود نمی شود کوشیده می شود لطف او جلب شود.الهیات ضعف خدا اگرچه از خدای جلاد، شکنجه گر و غیرمنطقی عبور کرده اما ایمان به خدای ضعیف بی قدرت باقی است.

یادداشت

ممنوع القلمی و خط قرمزهای آزادی بیان

مدیر کل کتاب ارشاد چند روز قبل در پاسخ ناشرم برای چاپ ویرایش دوم کتابهای حق الناس و مجازات ارتداد و آزادی مذهبی گفته: «نام کدیور همچنان در فهرست ممنوع القلم‌هاست و ما قادر به صدور مجوز به‌نام ایشان نیستیم.» برخلاف تلقی رایج، خط قرمز جمهوری اسلامی هیچیک از اصول اعتقادی اسلامی و شیعی نیست. در این نظام اموری بالاتر از خدا، پیامبر و قرآن هست که درنوردیدن آنها خط قرمز محسوب می شود و دو مصداق بیشتر ندارد: یکی نظریه ولایت مطلقه فقیه و دیگری مصداق آن مقام رهبری.

نقد آراء دینی

نقدهای مسئله شرّ

نقد مصاحبه خیر کثیر حفظ آزادی و اختیار انسان یا حذف تکوینی شرور قلیل طبیعی و اخلاقی؟ یاسر میردامادی، از نسبت خدا با کرونا تا اختلاف در اختلاف، ماجراهای دین و فلسفه (۴). بی بی سی فارسی؛ بحران کرونا، فلسفه اسلامی و معضل شرّ، احسان ابراهیمی در گفتگو با سروش دباغ، دین‌آنلاین، ۲۳ خرداد ۱۳۹۹. نقدهای دروس عمومی خدا و شرّ: سعیده میرصدری، نام خداوند را به باطل بر زبان میاور، یادداشتی در پاسخ به سلسله سخنرانی‌هایِ «خدا و شرّ»، صدانت.

اخبار

خدا و شرّ –۴

رویکردهای اگزیستانس، عاطفی و هیجانی به مسئله شرّ، بخش دوم؛ سخنرانی زنده، یکشنبه ۲۹ تیر، ساعت ۲۱ به وقت ایران با پرسش و پاسخ. رویکردهای الهیات خدای گشوده، الهیات مبتنی بر معرفت شناسی اصلاح شده (ماوْردوْس)، الهیات اعتراض، الهیات ضعف خدا، و الهیات مرگ خدا مسئله شر را چگونه حل کرده اند؟ پیش‌فرض‌های مُضمَر رویکردهای اگزیستانسی، هیجانی و عاطفی به مسئله شرّ چیست؟ عقب نشینی برخی معاصرین از «اطلاق صفات علم، قدرت و خیرخواهی خداوند» در ذیل کدام رویکرد شرّ هیجانی و عاطفی دسته بندی می شود؟

مصاحبه تحلیلی

قدمی به‌سوی اصلاحات ساختاری

موسوی خوئینی‌ها در نامه سرگشاده‌ای به نقد علنی رهبری به عنوان علت اصلی مشکلات سه دهه اخیر کشور پرداخته است. اصلاح طلبی ساختاری: تغییر ساختار حقیقی و حقوقی جمهوری اسلامی بدون وابستگی؛ نقد دهه اول جمهوری اسلامی؛ نظریه ولایت فقیه امّ‌المصائب مشکلات ایران؛ خامنه‌ای بزرگترین مانع استیفای منافع ملی، حاکمیت قانون، استقرار دموکراسی و آزادی؛ همه‌پرسی «جمهوری دموکراتیک سکولار»؛ تکیه بر «جنبش اجتماعی» و تظاهرات خیابانی آرام؛ آمادگی هزینه دادن. از نامه موسوی خوئینی‌ها به میزانی که این شاخصها را جامه عمل بپوشاند می توان از آن انتظار داشت.

خدا و شرّ

خدا و شرّ -۳

ناسازگاری منطقی و دلیل فلسفی بر نفی وجود خداوند یا انکار اطلاق صفات (علم، قدرت و خیرخواهی) او تمام نیست و از منظری خداوبارانه ادله موجهی برای وجود شرور در عالم اقامه شده است. کسی که متحمل رنج است گوشش بدهکار دفاعیه و تئودیسه نیست! رنجور مرهم می خواهد، نه راه حل منطقی و فلسفی! رویکردهای مختلف شرّ اگزیستانسی، هیجانی و عاطفی بعد از بی فایده دانستن راه حلهای منطقی و فلسفی شرّ مطرح شده اند لذا انتظار اقامه دلیل منطقی و فلسفی مسئله شرّ از آنها انتظاری ناموجه است.

اخبار

خدا و شرّ -۳

سخنرانی زنده با امکان پرسش و پاسخ یکشنبه ۸ تیر ساعت ۱۸:۳۰ به‌وقت ایران. آیا خدایی که راضی می‌شود «من» رنج بکشم همچنان قابل اعتماد است؟ در رویکردهای مختلف شرّ اگزیستانسی، هیجانی و عاطفی (الهیات اگزیستانسی، الهیات پویشی، الهیات خدایِ گشوده، الهیات مبتنی بر معرفت‌شناسی اصلاح‌شده ماوْردوْس، الهیات اعتراض، الهیات ضعف خدا، و الهیات مرگ خدا) کدام دلیل موّجه در حل مسئله منطقی یا فلسفی شرّ اقامه شده است؟ عقب نشینی برخی معاصرین از «اطلاق صفات علم، قدرت و خیرخواهی خداوند» در ذیل کدام رویکرد شرّ دسته بندی می‌شود؟

خدا و شرّ

خدا و شرّ -۲

در میان رویکردهای معاصر فلسفه دین رویکرد الهیات شکاکانه از جمله موجه‌ترین دفاع‌ها از خداباوری است. انسان تلازم بین شرّ و خیرهای بزرگتر و خود آن خیرهای بزرگتر را درک نمی کند. با دانش محدود آدمی اثبات اینکه جهانی بهتر از جهان موجود ممکن است ممتنع می‌باشد. اثبات ارتباط کلی هر شر طبیعی با شرّ اخلاقی و مشخصا گناه (موجبه کلیه) به لحاظ عقلی غیرقابل اثبات است. در فلسفه و الهیات اگزیستانسیالیسم عظمت شرور متافیزیکی باعث می شود شرور طبیعی و اخلاقی دم دستی فرض شود.

حکمت‌ستیزی و بی‌اخلاقی

حکمت‌ستیزی و بی‌اخلاقی

مجموعه مکتوبات آقا علی مدرس طهرانی طی نوزده سال دوبار تصحیح و منتشر شده است. کتاب حاضر نقد و بررسی ویرایش دوم توسط ویراستار اول است، که مستندات و شواهد سرقت علمی، نقض حقوق معنوی، تضییع بیت‌المال و در نهایت ضعف کار «مجمع عالی حکمت اسلامی» را ارائه کرده است. مجموعه مصنفات توسط هیأت داوران به عنوان «کتاب سال» ۱۳۷۹ در حوزه فلسفه اسلامی برگزیده شد، اما رهبر جمهور اسلامی دستور حذف آن‌را داد. این نخستین کتاب کاغذی کدیور است که پس از دوازده سال ممنوع‌الانتشاری در آلمان منتشر می‌شود.

اخبار

خدا و شرّ – ۲

سخنرانی زنده با امکان پرسش و پاسخ، یکشنبه ۱۸ خرداد ساعت ۱۸:۳۰ به وقت ایران. بسیار گسترده‌تر بودن علم خداوند از دانش آدمی برای درک خیر و شر، یا «خودبسندگی علم انسان» و «نمی بینم پس نیست!»؟ آیا جهان موجود بهترین جهان ممکن است؟ آیا همه شرور نتیجه گناه قبلی است؟ آیا خدایی که راضی می شود «من» رنج بکشم همچنان قابل اعتماد است؟ در رویکرد شرّ اگزیستانسی، هیجانی و عاطفی کدام دلیل موجه در حل مسئله منطقی یا فلسفی شر اقامه شده است؟ پیش‌فرض‌های مُضمَر این رویکرد چیست؟

نواندیشی دینی

اسلام و خشونت ناموسی

خشونت ناموسی پس مانده دوران قبایلی است، مطلقا قابل دفاع نیست، و باید ریشه کن شود. قتل فجیع دختری به‌دست پدرش – که بر فرض اثبات جرمش در دادگاه صالح چند ضربه شلاق بوده – غیرت نیست، سبعیت محض است. جاهلانی که مشوق چنین جنایت فجیعی بوده اند شریک جرم قاتل هستند. پلیس و قاضی که او را به جای تحویل به مادر یا بهزیستی به‌چنین پدری تحویل داده اند باید پاسخگو باشند. مجازات خارج از دادگاه و تسهیلات نفی قصاص پدرِ فرزندکش غیرعادلانه، غیراخلاقی، غیرعقلایی و غیرکارآمد است.

اخبار

اسلام و خشونت ناموسی

موضع اسلام در قبال قتل ناموسی چیست؟ آیا احکام قصاص، حدود ودیات متناسب با شرایط حجاز قرن هفتم، احکام ابدی اسلامی محسوب می شوند ولو در زمان ما عادلانه، اخلاقی و عقلایی محسوب نشوند و قوانین عرفی در پیش‌گیری از جرم و جنایت کارامدتر باشند؟ آیا قتل خودسرانه خارج از دادگاه صالحه به هر عنوانی مشروع است؟ پاسخ فقه سنتی، و اسلام نواندیش و اجتهاد در مبانی و اصول به پرسشهای فوق چیست؟ سخنرانی زنده اسلام و خشونت ناموسی، زمان: سه شنبه ۱۳ خرداد ۱۳۹۹، ساعت ۲۱ به وقت ایران

اخبار

عید سعید فطر مبارک باد

یکشنبه ۴ خرداد ۱۳۹۹، ۲۴ می ۲۰۲۰، اول شوال ۱۴۴۱.
عید سعید فطر مبارک باد.
عید رمضان آمد و ماه رمضان رفت / صد شکر که این آمد و صد شکر که آن رفت.
الوداع ای زمان طاعت و خیر/ مجلس ذکر و محفل قرآن.
مهر فرمان ایزدی بر لب / نفس در بند و دیو در زندان.
روزه یک سو شد و عید آمد و دل‌ها برخاست.
عید بر عاشقان مبارک باد / عاشقان عیدتان مبارک باد.
عید آمد به کف نشان وصال / عاشقان این نشان مبارک باد.

خدا و شرّ

خدا و شرّ – ۱

برهان شرّ در صورتی تمام است که قدرت خداوند بر محالات منطقی هم تعلق بگیرد. خداوند «دلیل اخلاقی لازم و کافی» برای وجود شرور موجود داشته است، به نحوی که در برنامه جامع الهی برای عالَم، این شرور برای تحقق خیر بزرگتر ضروری بوده است. شرور اخلاقی محصول انتخاب نادرست موجود مختار و انتخاب گزینه شرّ است. این‌که بپنداریم بر خدا لازم باشد تا انسانی خواست مرتکب شرور شود، از او سلب اختیار کند، این تناقض است. شرور ارتکابی انسان در مقابل خیر کثیرِ اختیار او قلیل محسوب می شود.

اخبار

خدا و شرّ

برگزاری جلسه «خدا و شرّ» به طور زنده در تاریخ یکشنبه ۲۸ اردیبهشت، ساعت ۱۸ و نیم به وقت ایران با امکان پرسش و پاسخ. چرا خدا دنیایی به این بدی آفریده است؟! در این دنیای آکنده از شرّ خدا کجاست؟ کدام دسته درست می‌گویند؟ خداناباوران، منکران اطلاق علم و قدرت و خیرخواهی خداوند، یا مدافعان آزادی تکوینی و اختیار آدمی؟ تعالیم اسلامی مدافع کدام فلسفه زندگی و رویکرد است؟ دست برداشتن از اطلاقِ علم و قدرت و خیرخواهی خداوند، یا دست برداشتن از اطلاق آزادی تکوینی و اختیار آدمی؟

نوشیدنی‌ها

مشروبات الکلی

نوشیدن مشروب الکلی حتی اگر به حد مستی نرسد، ولو یک قطره! حرام است. عباداتی از قبیل نماز و روزه و حج در حال مستی مقبول نیست. شرب خمر از گناهانی است که در ادله‌ی معتبر پرهیز موکد از آن از مومنان خواسته شده است. اجتناب از مشروبات الکلی از علائم عملی مسلمانی است. قرآن کریم علیرغم اذعان به وجود برخی منافع در شراب گناه آنرا بزرگتر از منافع آن اعلام کرده است.. مسلمان مجاز نیست در مجلسی که در آن مشروب الکلی نوشیده می شود شرکت کند.

نواندیشی دینی

مسئله‌ دعا

مؤمن باید خالصانه حاجت خود را فقط از خدا بخواهد. حاجتی مستجاب می‌شود که «حقیقتا» به نفع درازمدت آدمی باشد. در حاجات نافع، زمان استجابت سه گونه است: فوری، با تاخیر در دنیا، و در آخرت. اجابت دعا از سوی خداوند نقض سلسله أسباب و مسببات یا سنن الهی نیست. چه بسا اجابت دعا از طریقی خارج از سلسله علل و معلولات عادی صورت گیرد. در نظام قضا و قدر الهی تحقق برخی أمور متوقف بر دعای آدمی است به نحوی که دعا از اجزای سبب وجودی این أمور است.

خوردنی‌ها

حیوانات دریایی

اصل اولی در هر آنچه قابل خوردن باشد حلیت و جواز خوردن است. اصالة الحلیة و اصالة الاباحة در مورد آبزیان هم جاری است. حرمت دلیل می خواهد، حلیت و اباحه مطابق اصل اولی است. ماهی و دیگر آبزیان تنها در صورتی گوشتشان حلال است که زنده از آب صید شده باشند. مسئله‌ی حرمت ماهی بی فلس اولا از منفردات تشیع است، ثانیا از آغاز بین فقهای شیعه مورد اختلاف بوده است. خوردن مردار حیوان دریایی همانند دیگر حیوانات خشکی حرام است. ماهی های بی فلس مکروه هستند.