عید سعید نوروز و حلول سال نو را به همه هموطنان، همزبانان و همراهان عزیز تبریک عرض می کنم.
سالی پر از سلامتی، ایمنی از بلایا خصوصا کرونا، رهایی از أنواع شرور بویژه استبداد دینی، آرامش درون، خیر، برکت و بهروزی برای همگان آرزومندم.
نوروز ۱۴۰۰
انسان شناسی اسلام، دوگانه قرآنی حق و باطل، و شدت عمل با کفار هیچ تلازمی با اقتدارگرایی پیامبر ندارند، چرا که موازین اخلاقی و روا داری دینی از اجزای اسلام است. بازگشت به پیامبر اقتدارگرا رویکردی ارتجاعی است، رجعت به برساخته های خودکامگان اموی و عباسی. اینکه هرکس نافی ادعای اقتدارگرایی پیامبر بود «زیر فشار لیبرالیسم و فشار اندیشه‌های حقوق بشری» استدلال کرده است از جنس «رؤیاهای خطیبانه» است! مواجهه مدعی با منتقدان راه راست آزمایی دعاوی عرفانی و اخلاقی اوست. الگوی پیامبری هر کسی تعیین کننده مرام اوست.
سخنرانی زنده با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۲۴ اسفند ۱۳۹۹. آیا «ماهیت انسان» در انسان‌‌شناسی قرآن منفی و ملازم با رهبری اقتدارطلبانه پیامبر است؟ آیا لااکراه فی الدین تعارضی با مسلمان کردن مردم به ضرب شمشیر ندارد؟ ادعای مسلمان کردن مردم توسط پیامبر با زور مبتنی بر کدام دلیل معتبر است؟ چرا علوم رایج اسلامی که خالی از برساخته های عصر اموی و عباسی نیستند تبلور شخصیت پیامبر است، اما آراء متفکران متاخر با برچسب لیبرالیسم ربطی به شخصیت پیامبر ندارند؟! منشأ اصطلاحات «ارتجاع و ترقی» انقلاب فرانسه است، نه مارکسیسم!
ادیان هم نقش سازنده داشته اند، هم نقش مخرب. مهمترین نقش دین معنی بخشی به زندگی و جلوگیری از افسردگی، سرگشتگی و پوچی انسان معاصر است. ساحتهایی از زندگی هست که با علم و تکنولوژی – هرچقدر پیشرفته – پرشدنی نیست. ما در سیطره بر طبیعت تواناتر و مرفه تر شده ایم. اما خوشبخت‌تر و راضی‌تر نشده ایم. باور به خدا و آخرت بزرگترین عامل امید به زندگی است. دین می تواند همچنان بزرگترین عامل اخلاقی زیستن، عدالت، صلح و کمک به همنوع باشد. این نقش کمی نیست.
سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۱۷ اسفند ۱۳۹۹. مهمترین ویژگی ادیان باور به خداوند، انجام مناسک، و پشتیبانی از موازین اخلاقی است. ادیان در دوران پیشامدرن چه نقشی و چه عوارض منفی و مثبتی داشته اند؟ در دوران مدرن از دین چه انتظاراتی باید و نباید داشته باشیم؟ آیا عوالمی هست که عقل انسانی علیرغم اعتراف به وجود آنها عاجز از دسترسی به جزئیاتش باشد؟ آیا انسان به اتکای عقل خود توان حل همه مسائل و مشکلاتش را دارد؟ اسلام با عقل مدرن چه نسبتی دارد؟
اینکه رهبر کاتولیکهای جهان بین دو چهره متفاوت تشیع آقای سیستانی و نجف را انتخاب کرده و نه رهبر جمهوری اسلامی در تهران را معنی دار است. پاپ موضع معتدل سیستانی را ترجیح داده است و امیدوار است این رویکرد در منطقه حاکم شود. قم در ایران استقلال نجف در عراق را ندارد. این دیدار در جای خود مهم است. اما نباید درباره آن مبالغه کرد. امیدوارم این دیدار به ارتقای روحیه تسامح و رواداری مذهبی کمک کند. در این دیدار به کلیات و تعارفات اکتفا می شود.
تنها وظیفه پیامبر حتی در دوران مدینه ابلاغ، بشارت و انذار بوده، حفیظ، وکیل، و مصیطر بر مردم بودن برای پیامبر ممنوع بوده ، دین اکراه بردار نبوده و ایشان مجاز به إعمال زور برای مسلمان کردن مردم نبوده است. زمامداری سمتی متباین با پیامبری بوده است. پیامبر در دوران مدینه اعمال قدرت مشروع کرده، اما هرگز اقتدارگرا نبوده است. انتساب رذیلت اقتدارگرایی به ایشان اشتباهی فاحش است. تنها بر مبنای اشاعره پیامبر واضع عدالت و اخلاق بوده است. نتیجه رویکرد اقتدارگرایی حذف محترمانه اسلام است، یعنی الفاتحة مع الصلوات!
سخنرانی زنده با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۱۰ اسفند ۱۳۹۹. آیا قانون‌گذاری ولو عادلانه معادل اقتدارطلبی است؟ این دیدگاه با آنارشیسم چه تفاوتی دارد؟ چرا تبیین وی از عدالت اشعری است؟! ادعای مسلمان کردن مردم توسط پیامبر با زور مبتنی بر کدام دلیل معتبر است؟ با ادعای انحصار اقتدارگرایی به دوران تاسیس اسلام اسوه بودن پیامبر چه می شود؟! چرا علوم رایج اسلامی که خالی از برساخته های عصر اموی و عباسی نیستند تبلور شخصیت پیامبر است، اما آراء متفکران متاخر با برچسب لیبرالیسم ربطی به شخصیت پیامبر ندارند؟!
متعلَق اسلام در قرآن «تسلیم خداوند شدن» است نه «تسلیم قدرت یا حکومت پیامبر شدن». از هیچ آیه قرآن به دست نمی آید که «پیامبر به دنبال تسلیم کردن مردم به حکومتش بوده، حتی اگر ایمان به خدا نداشته باشند». بر خلاف ادعای سروش ما پیامبر رحمت را بزرگ نکردیم! قرآن – که مطلقا تالیف پیامبر نیست! – محمد را به عنوان پیامبر رحمت بزرگ کرده است. اگر داستان موسی و خضر نمادین باشد، یعنی متعلق به عالم واقع و تکلیف نیست تا قبح قصاص قبل از جنایت مطرح شود.
سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: یکشنبه ۲۶ بهمن ۱۳۹۹. آیا ولایت پیامبر مطلقه بوده است؟ آیا یکی از اختصاصات پیامبر جواز ارتکاب امور خلاف شرع و اخلاق بوده است؟ آیا قانون‌گذاری ولو عادلانه معادل اقتدارطلبی است؟ آیا جامعه بدون وضع قانون قابل اداره است؟ چرا در تبیین سروش خدا غایب و عدالت امر دینی است؟! دیدگاه سروش با آنارشیسم چه تفاوتی دارد؟ آیا در قرآن و سنت عملی پیامبر، اسلام تسلیم شدن به خداوند بوده یا تسلیم شدن به قدرت حکومتی پیامبر ولو بدون ایمان قلبی؟
بزک کردن چهره اسلام همانقدر «خلاف اخلاق علمی» است که برجسته کردن برخی حواشی اجتماعی زندگی پیامبر «خارج از زمینه تاریخی آن »و «نادیده گرفتن اصول رفتاری ایشان». کفر و شرک در جنگ موضوعیت ندارد. تجاوز، تبعید، نقض عهد و کمک به تبعیدگران و عهدشکنان موضوعیت دارد. جهاد در اسلام، قرآن و سیره عملی پیامبر منحصرا دفاعی بوده و جهاد ابتدائی به این معنی که مسلمانان برای تغییر دین افراد به آنها حمله کنند و بین اسلام آوردن و مرگ قرارشان بدهند افترا به قرآن، پیامبر و اسلام است.
ماموران امنیتی به طور هم‌زمان به خانه سازندگان مستندی درباره استاد منتظری هجوم برده و کلیه کامپیوترها، گوشی‌ها، فیلم و صوت دهها ساعت مصاحبه و مستندات دیگر را سرقت، ضبط کرده و بردند. در اتحادیه جماهیر شوروی سابق استالین کوشید تمام آثار رقیب اصلیش تروتسکی را حذف کند و تاریخ انقلاب بلشویک، دوران لنین و به قدرت رسیدن استالین را مطابق میل خود به نمایش درآورد. نظام نیز از ماجراهای دهه اول جمهوری اسلامی روایتی تحریف شده ساخته و از تولید مستندی از زبان بازماندگان استاد منتظری جلوگیری می کند.
سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ یکشنبه ۱۲ بهمن ۱۳۹۹. سروش مدعی شده قبل از اینکه به پیامبر حمله کنند، به دشمن حمله می‌کرد. او به دنبال وادار کردن مردم به تسلیم شدن به قدرتش بود. ولایت یعنی خدا به برخی بندگانش رخصت انجام اموری داده که ما اخلاقا روا نمی داریم. هر چه پیامبر به عنوان قانون وضع می کرد عین عدالت بود. چرا اسلام را بزک می‌کنید و مدعی «اسلام رحمانی» می شوید؟! آیا قرآن، سنت و تاریخ چنین تصویری از پیامبر و اسلام ارائه کرده است؟
حاشیه انتقادی بر مدخل آذری قمی کتاب «جرعه ای از دریا» شبیری زنجانی. مواضع آذری قمی در چهار سال آخر عمرش تندروی سیاسی نبود، بلکه عمل به وظیفه شرعی امر به معروف و نهی از منکر و نصیحت به ائمه مسلمین بود. اینکه فقیه نزیهی مانند ایشان در قبال خودکامگی به نام دین و ادعای مرجعیت و فقاهت فرد فاقد شرایط لازم سکوت کرده جای سوال دارد. ادعای پشیمانی احمد آذری قمی از مواضعش در نقد مرجعیت و رهبری آقای خامنه ای از بنیاد بی اساس و جعلی است.
اخبار آحاد ماموریت جنگ با مردم برای اسلام آوردن یا اخراج مشرکین از جزیرة‌العرب به دليل تعارض با محکمات قرآن قابل انتساب به پیامبر نیست. اشتباه سروش این است که مشرکین جزیرة‌العرب را با «کافر حربی» معادل دانسته، حرم – که مشرکین مجاز به ورود آن نبوده اند – را با تمام جزیرة العرب یکی گرفته است! جنگ پیامبر با کافران حربی «دفاع مشروع» بوده نه اقتدارطلبی! پیامبر با مشرکان غیرحربی پیمان عدم تعرض می‌بسته و مشرکان «با حفظ باور باطل خود»، از امنیت جانی و مالی برخوردار می شده‌اند.
ایضاح چالش اسلام و قدرت. نقدهای من محصول بررسی ده میزان علمی مشخص بوده است. در جلسه نخست سروش حداقل دو بار واژه خشونت را به خدا و قرآن و در نُه عبارت دیگر «خشونت عریان» (شکنجه، قتل، و سربریدن) را به پیامبر نسبت داده است. پیامبر واقعی یعنی پیامبری که در تاریخ اتفاق افتاده است، به دنبال «مواجهه انتقادی با متون تاریخی» هستم نه انکار تاریخ. راهش این نیست که دلسوزانْ خدا، پیامبر، اسلام و قرآن را به ناروا و توجیهات مخدوش به خشونت و اقتدارگرایی متهم کنند.
سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ، شنبه ۲۷ دی ۱۳۹۹. پیامبر در روایت متواتری گفته من مامور شده ام با مردم بجنگم تا به وحدانیت خدا شهادت دهند. او می خواسته جزیرة العرب را از لوث وجود مشرکان پاک کند. جهاد ابتدایی یعنی مردم را به ضرب شمشیر مسلمان کردن. اسلام آوردن یعنی تسلیم قدرت پیامبر و حکومت او شدن. در قرآن خضر با ولایت الهی کودک بیگناهی را به قتل می رساند. آیا شواهد فوق اقتدارطلبی پیامبر را اثبات می کند؟ با چه روشی؟ با کدام دلیل؟
۱۷ نقد منتشرشده بر «چالش اسلام و قدرت»: منتقدانِ سروش؛ کدیور و ادعای نقد تاریخی؛ مروری بر نقد؛ تکمله‌ای بر بحث کدیور درباره‌ی خبر واحد اُمرتُ؛ نقد نقد کدیور بر سروش؛ نواندیشان دینی و غرابت مفهومی یک حدیث؛ نقد و نظری بر دیدگاه‌های متاخر سروش-کدیور؛ سیره زریاب و تاریخ شهیدی؛ ارزیابی تحلیلی نقدها؛ درباره نقدهای کدیور؛ از این «روشنفکری دینی محترم » تا آن «روحانی محترم»؛ نظری بر مقاله قبل؛ در عرض دین و قدرت؛ نظریه در بوته نقد؛ ایمان و تاریخ؛ روش‌شناسی دین‌پژوهی در معرفی شخصیت‌های تاریخی؛ سروش اقتدارگرایی.
ادعا شده روحیه «اقتدارطلبی» پیامبر در دین، کتاب و پیروانش دمیده شده است. اهل سنت به آفتی مشابه آفت غلو در شیعیان مبتلا بوده اند: دخالت «قدرت سیاسی» در استحاله موازین اجتماعی اسلام. قدرتهای سیاسی بنی امیه و بنی عباس همه علوم اسلامی و تاریخ را مطابق میل قدرت‌مدارانه خود شکل داده اند. اصل در روایات عدم اعتبار است مگر اعتبارش بر اساس موازین انتقادی تاریخی اثبات شود. روایت من بدّل دینه فاقتلوه خبر واحد جعلی است نه حدیث متواتر بین الفریقین. پایه اول ادعای اقتدارگرایی پیامبر ویران شد.
سخنرانی زنده همراه با پرسش و پاسخ: شنبه ۲۰ دی ۱۳۹۹. روشنفکر دینی محترم دکتر عبدالکریم سروش پنجمین گام خود را در اجرای برنامه حساب شده «اصلاح دین» برداشت: اسلام دینی خشن، خدای اسلام سلطانی مقتدر، قرآن خوف نامه، و محمد پیامبری اقتدارگرا بوده است. دلیل این دعاوی چیست؟ آیا تنها یا بزرگترین عامل خشونت احتمالی بعد از پیامبر تعالیم ایشان بوده است؟ آیا پیامبر مشرکان را بین پذیرش اسلام و مرگ مخیر کرده بود؟ با این توصیفات از اسلام، قرآن و پیامبر، چه مزیتی در مسلمانی باقی می ماند؟
مصباح یزدی نظریه پرداز استبداد دینی، تئوریسین خشونت و اسلام قساوت و از مهمترین منتقدان اسلام رحمانی بود. سه بار از وی تقاضای مناظره کردم با تصریح به اینکه: «من به اسلام مصباح کافرم». به حق مردم در تعیین سرنوشتشان باور نداشت و انتخابات، جمهوریت و دموکراسی را یکسره باطل می دانست. از تریبون عمومی جواز ترور توهین کنندگان به مقدسات و تضعیف کنندگان نظام را صادر می کرد. مصباح اوج ارادت خود را به رهبری در پابوسی وی نشان داد، کاری که برای استادش آقای خمینی هم نکرده بود.
از اسلام در حوزه سیاست چه انتظاراتی نباید داشته باشیم؟ انتظار اخلاق سیاسی از تعالیم اسلامی انتظاری روا و موجه است. به دلیل محدودیتهای ذاتی زمانی مکانیِ قوانین حقوقی و نظامات، ساز و کارها و تصمیمات سیاسی حقوق اساسی دینی یا علوم سیاسی دینی ممتنع و مضرّ است. نفی اسلام سیاسی و لوازمش معادل سکوت و انفعال سیاسی نیست، نفی اسلام سیاسی رها کردن اسلام از ابزاروارگی سیاسی است نه خوشامد به وادادگی سیاسی. مسلمانان مانند دیگر مردم در «جامعه مدنی» با هویت دینی خود فعالیت سیاسی می کنند.
از اسلام در حوزه سیاست چه انتظاراتی نباید داشته باشیم؟ سخنرانی زنده: شنبه ۱۳ دی ۱۳۹۹، ساعت ۲۱ به وقت ایران. از اسلام انتظار «اخلاق سیاسی» روا و انتظار «حقوق اساسی» و «علوم سیاسی» نارواست. این دو از دانشهای عرفی و دنیوی هستند که بر اساس عقل جمعی انسانی و تجربه تاریخی بشری تدوین شده اند. در متون دینی هیچ حکم تعبدی یا توقیفی یا مولوی (غیرارشادی) در حوزه سیاست وجود ندارد که دستیابی به آن در گرو مراجعه به وحی یا متون دینی یا متخصصان علوم دینی باشد.
مشکل جمهوری اسلامی شخص رهبر نیست، تا با تغییر آن مشکلی حل شود. اولین قدم حذف «ولایت مطلقه فقیه» از قانون اساسی است. مسئله ایران برگزاری همه پرسی درباره تعیین تکلیف نظام فعلی و تعیین نظام آینده است. آیا جانشین رهبری – چه پسرش و چه گزینه‌های دیگر – تغییری در این فضای تاریک ایجاد خواهند کرد؟ نه. رهبر بعدی توسط رهبر فعلی تعیین و توسط خبرگان منصوب وی به مردم معرفی خواهد شد. ولایت فقیه با مرگ مؤسس آن مرد و «ولایت فساق مؤمنین» ایران را اداره می کند.
روح الله زم فرزند حقیقی جمهوری اسلامی بود. چه کردید که فرزند نظام برانداز نظام شد؟! با اقدامات روح الله زم و آمدنیوز می توان موافق نبود، اما در مقابل مجازات او خصوصا اعدام از هر حیث ظالمانه وی نمی توان خاموش بود. او روزنامه نگار منتقد و فعال سیاسی مخالف جمهوری اسلامی بود. مسئول اصلی اعدام مظلومانه روح الله زم راس هرم قدرت سیاسی است. اصلاح کشور در گرو اصلاح قانون اساسی، حذف نهاد ارتجاعی ولایت مطلقه فقیه، لغو حکومت دینی، و به رسمیت شناختن حکومت سکولار دموکراتیک است.
برای تماس می توانید از نشانی ایمیل
[email protected]
استفاده کنید.