امامت

دموکراسی و اجرای شریعت؟

در تعارض قانون مصوب نمایندگان مردم با احکام شریعت فقیهان عادل و مومنان صالح چاره ای جز آگاه ساختن افکار عمومی ندارند تا خود مردم به سمت اجرای احکام شریعت گرایش پیدا کنند. در غیر این صورت با دست یازیدن به زور و اجبار طریقی نامشروع را برای اجرای شریعت در پیش گرفته اند. فقیهان هیچ حق ویژه ای در حوزه‌ی سیاست ندارند.

وجه نیاز به امام و فلسفه‌ی غیبت

نظریه‌ی امامت بتدریج تکوین یافته است. به باور شیعه ائمه منبع معرفت دینی پس از وحی و سنت پیامبر بوده اند. امر زمامداری سیاسی و قضاوت به تدریج با توجه یه بسته شدن فضا در حد یک آرمان باقی ماند. ولایت تکوینی و کرامات مابعدالطبیعی از آغاز از ملزومات امامت نبود اما بتدریج اضافه شد و شاخ و برگ یافت. نیاز دائمی به حضور امام که روایاتی هم برآن اشاره دارد، از سنخ ولایت تکوینی (ساحت سوم ائمه) است که از جمله ضروریات مذهب شمرده نمی شود. زمامداری سیاسی ائمه هم به جز چهار سال و پنج ماه در زمان علی بن ابی طالب و چند ماه امام حسن مجتبی اتفاق نیفتاده و زندگی جریان داشته است. اما استفاده‌ی علمی از ائمه با میراث علمی ایشان فی الجمله قابل تامین بوده است. تلقی علمای قرون چهار و پنج بسیار بسیط تر از تلقی رایج از مسئله‌ی غیبت است.

تأملی دوباره درباره‌ی تعدد زوجات پیامبر و ائمه

ازدواجهای پیامبر در عصر خود وی امری غیرمتعارف شمرده نشده است. بسیاری از مردان با تعدد زوجات زندگی می کردند. در زندگی آنها نیز همزمان چندین زن اعم از آزاد و کنیز بوده است. تنها تفاوت تعداد زنان آزاد همزمان بین پیامبر و دیگر مردان است. اگر چه پیامبر در تعداد زوجات از امتیاز بیشتری نسبت به دیگر مردان برخوردار بوده، اما موازی آن تکالیف بیشتری هم در حوزه‌ی عبادات نسبت به دیگران دارد. به عنوان مثال قیام لیل و صلوة وتر برای همگان مستحب است، اما برای پیامبر واجب است، چنین تکلیف شاقی با عیش و نوش مباح شبانه جمع نمی شود. آنچه ما از زندگی خصوصی پیامبر درک می کنیم این است که او بشری بوده است مانند بقیه‌ی انسانها. زهد و عبادت او باعث نشده لذات مباح و حلال زندگی را به کناری نهد. حدیث «حُبّ زن و عطر به دلم انداخته شده، اما نورچشمم در نماز قرار داده شده است» خبر واحدی است که جز انس از پیامبر (ص) نقل کرده است و انتساب آن به پیامبر قطعی نیست. بر فرض صحت نقلهای دال بر زنان فراوان برخی ائمه این شیوه‌ی زندگی خصوصی ائمه در زمان و مکانی دیگر بوده، که توصیه ای به تأسّی به آن نیست.

نظریه‌ی علمای ابرار یکی از دو نظریه‌ی تشیع

نخستین قائلان نظریه‌ی علمای ابرار اصحاب طراز اول ائمه‌ی هدی و سپس جمعی از علمای متقدم شیعه بوده اند. در پذیرش یا رد هر نظریه ای ادله‌ی آن را باید بررسی کرد، اینکه نتایج عملی آن چیست تابع دلیل است.مطابق نظریه‌ی علمای ابرار حجیت اقوال معتبر ائمه‌ی هدی (ع) در تبیین تعالیم نبوی به جای خود محفوظ است. سیره‌ی ائمه‌ی هدی (ع) سومین منبع معارف دینی است. نظریه‌ی علمای ابرار و نظریه‌ی ائمه معصومین دو نظریه در مدرسه‌ی ائمه‌ی اهل بیت یا مذهب شیعه‌ی جعفری است.

زمامداری و سیاست ورزی پیامبر و ائمه

قضاوت و حکومت تلازمی با نبوت ندارند. از امارت پیامبر در مدینه دو تفسیر در دست است. اول تفسیر سنتی به این عنوان که امارت پیامبر هم به نصب الهی و جزئی از رسالت وی بوده است. تفسیر دوم این امارت به انتخاب مردم بوده و امری مستقل از نبوت ایشان بوده است. در اینکه پیامبر معرفت دینی و امر سیاسی برای پس از خود را عجین یا تفکیک کرد، باز تفاسیر مختلف است. اکثریت مسلمین بر این باوردند که این دو امر تفکیک نشد. آنگاه اختلاف کرده اند که آیا به اجماع مسلمین نهاده شد یا ابن عمّ پیامبر به هر دو سمت منصوب شد. تفسیر دیگر معرفی علی به عنوان منبع دینی و وانهادن امر سیاست به خود امت است. سیاست و اصلاح امور دنیا نیازی به زمامداری قدیس و اولیاء الله و پیامبر و امام و حکیم و فقیه ندارد. منتخبان مردم می توانند تحت نظارت عمومی و با رعایت موازین حقوقی و اخلاقی سیاست را تدبیر کنند و آزادی دین ورزی مومنانه را نیز تامین کنند.

اهل سنت و نمایندگی عبدالله بن زبیر

فاجعه آفرینان کربلا اموی بوده اند اما جریان مسلط اهل سنت که من آن را ادامه‌ی جمل با نمایندگی جناب عبدالله بن زبیر می دانم نه تنها خود را ادامه‌ی فاجعه آفرینان نمی دانند بلکه صف خود را از ایشان جدا کرده اند آنچنان که عبدالله بن زبیر کرد. به همین دلیل نمی توان هر اهل سنتی را در فاجعه ای که بر حسین بن علی (ع) رفت شریک و مقصر شناخت.

از غدیر خم تا وفات پیامبر (ص)

دو واقعه‌ بعد از ۱۸ ذیحجه سال ۱۰ اتفاق افتاده است که با مسئله مرتبط است: اول، پیامبر (ص) در اوایل صفر سال ۱۱ لشکری از مسلمانان به فرماندهی جوانی ۱۸ تا ۲۰ ساله به نام اسامة را روانه‌ی روم کرد و به ابوبکر و عمر هم دستور داد در این لشکر عازم روم شوند. دوم. در روزهای منجر به وفات ۲۷ یا ۲۸ صفر سال ۱۱ پیامبر (ص) درخواست قلم و کاغذ کرد که وصیت آخرینش را بنویسد. اکثر صحابه (به استثنای سه یا چهار نفر) از سخنان رسول الله (ص) حتی جانشینی علی (ع) را در شأن علمی هم احساس نکردند و این امر غریبی است.

کیفیت درگذشت فاطمه‌ی زهرا (س)

قدیمی ترین مستند روائی آن کتاب سلیم بن قیس می باشد که در اعتبار کتاب موجود در زمان ما به این نام تردید است. مرحوم شیخ محمد حسین کاشف الغطاء (م ۱۳۷۳ق) در کتاب «جنة الماوی» در برخی جزئیات شهادت تأمل روا داشته و مرحوم سید محمد حسین فضل الله (م ۱۳۸۸ش) نیز مستندات روائی تاریخی شهادت را نقد کرده است. سید جعفر مرتضی عاملی (متولد ۱۳۶۴ق) در کتاب «مأساة الزهراء (ع)» در تضعیف قول منتقدان شهادت کوشیده است. کیفیت درگذشت پیامبر، ائمه و اولیاء نه از اصول دین است نه از فروع اعتقادی، نهایتا امری تاریخی است.

اولی الامر قرآنی در زمان پیامبر (ص)

در زمان پیامبر رسول و اولوالامر یکی بوده است. احتمال دوم امرای محلی منصوب پیامبر در زمان ایشان است. چه در زمان پیامبر چه بعد از ایشان اولی الامری که اطاعتش واجب است «اولی الامر مشروع» است نه هر صاحب قدرتی و شوکتی ولو با زور به قدرت رسیده باشد و بر ظلم حکومت کند.

خلفا و فاطمه زهرا (س)

پرسش: در اینکه صلاح چنین است تا در مواجهه با ذکر نام خلفای ثلاث ، ادب را مراعات کنیم ، حرفی نیست. اگرچه برخی معتقدند

صحابه و حدیث غدیر خم

خلفای راشدین، امهات مومنین و صحابه‌ی پیامبر (ص) از آن رو که برای اکثر مسلمانان مورد احترام هستند، از جانب شیعیان اهل بیت (ع) باید محترم شمرده شده به این معنا که به آنها اهانتی نشود، انتقاد مودبانه از ایشان هم هیچ اشکالی ندارد.
حدیث غدیر خم در کتب معتبر اهل سنت نیز روایت شده متواتر است و هیچ مسلمانی نمی تواند صدور آن را از پیامبر (ص) انکار کند.اختلاف شیعه و سنی در مفاد سخن پیامبر (ص) و معنای مولی و ولایت است. اهل سنت مراد پیامبر (ص) را نصرت و محبت علی بن ابی طالب می دانند، در حالی که شیعه می گوید مراد سرپرستی است نه محبت. اینکه مراد پیامبر (ص) چه بوده یک حرف است، اینکه اکثریت صحابه در آن زمان و بویژه بعد از رحلت پیامبر (ص) چه فهمیدند حرف دیگری است. اینکه غلط فهمیدند با اینکه تعمدا خلاف مراد پیامبر شان عمل کردند تفاوت دارد.

علم غیب پیامبران و امامان

پرسش: علم غیب پیامبران و امامان در چه اندازه ای است؟ آیا پیامبر گرامی ما می دانستد که مثلا فردا چه اتفاقی قرار است برای

غیبت امام زمان

پرسش: خواهشمند است در رابطه با اعتقاد اکثر فقهای شیعه در خصوص زنده و حاضر بودن امام دوازدهم راهنمایی بفرمایید؟ و اگر جواب منفی است

حکم قمه زدن در روز عاشورا

پرسش: نظر جنابعالی راجع به قمه زدن در روز عاشورا چیست؟ پاسخ: قمه زدن در عاشورا از باب اضرار به نفس و وهن اسلام مجاز

جایگاه حدیث غدیر خم در نظریه‌ی علمای ابرار

در نظریه‌ی علمای ابرار امامت منصبی منصوص است، مراد از نص، نص امام قبلی است و در مورد امام اول نص رسول الله (ص). اما نصب الهی در مورد ائمه از جمله علی بن ابی طالب (ع) و نیز نص و نصب نبوی در مورد تمام ائمه (ع) نیازمند ارائه‌ی ادله‌ی قطعی یقینی است. مفاد متواتر حدیث غدیر تنها نص نبوی را بر ولایت علوی اثبات می کند. حدیث غدیر خم در این نظریه از جایگاهی رفیع برخوردار است.

علمای ابرار، توسل و زیارت

پرسش: بنا به نظریه ی علمای ابرار، آیا جایی هم برای توسل و زیارت باقی می ماند؟   پاسخ: برای زیارت و توسل افراطی نه.

شفاعت مجاز و شفاعت ممنوع

پرسش: با اتکا به آیه ۱۸ سوره یونس ایرادی به شیعه وارد شده به این محتوا که شیعیان برای خدا شریک قرار داده (منظورشان امامان

علم غیب و امامت در خردسالی

پرسش: در زمان حضور در وطن بحثی در مورد امامت داشتید و اگر من درست متوجه شده باشم درباره علوم خاص (بطور مثال علم غیب)