پرسش و پاسخ

محرمیت فرزندخوانده؟

پرسش: آیا راهی برای محرم شدن با فرزندخوانده وجود دارد؟ با توجه به محدودیت‌هایی که در اسلام در ارتباط با نامحرم وجود دارد و مشقت‌هایی

ناسازگاری قرآن با واقعیتهای علمی و تاریخی؟

قرآن کتاب علمی و تاریخی نیست، اشاره‌ی آن به امور علمی یا تاریخی در حد ارتباط با هدایت بشری است. ببان قرآن در این موارد متناسب با فرهنگ، سرزمین و زمانه‌ی مخاطبان نخستین است. زبان قرآن در امور مرتبط با مسائل علمی خالی از کنایه و مجاز نیست و لزوما بیان واقع نمای خارجی نیست. بیانات قرآن در این زمینه ها ظهور ظنی است. داده های علمی یا تاریخی نیز تجارب ظنی دیگری است. در تعارض این ظنون ظن اقوی اخذ می شود.

عبادات نیابتی و سعی انسان

پرسش: با توجه به آیه «ان لیس للانسان الا ما سعی» آیا نمازهای قضا و خیرات برای اموات و طواف حج و زیارت به نیابت

رابطه‌ی گناه و بلاهای طبیعی

اینکه هر سانحه‌ یا موهبت طبیعی به واسطه‌ی معصیت یا طاعت است فاقد هر گونه دلیل معتبر دینی است، بلکه دلیل برخلاف آن است. اینکه سانحه‌ی طبیعی از قبیل ابتلاء و آزمایش است یا از قبیل مجازات و کیفر از اسرار الهی است، و جز با علم غیب نمی توان با قاطیعت زلزله، سیل، طوفان، صاعقه یا دیگر بلایای طبیعی را با گناه مرتبط دانست. آنچه قاطعانه می توان گفت این است که حوادث طبیعی معلول علل طبیعی هستند و بشر با دانش خود می تواند بخشی از حوادث را پیش بینی کرده از بعضی آسیبهای آنها پیشگیری کند.

زمامداری و سیاست ورزی پیامبر و ائمه

قضاوت و حکومت تلازمی با نبوت ندارند. از امارت پیامبر در مدینه دو تفسیر در دست است. اول تفسیر سنتی به این عنوان که امارت پیامبر هم به نصب الهی و جزئی از رسالت وی بوده است. تفسیر دوم این امارت به انتخاب مردم بوده و امری مستقل از نبوت ایشان بوده است. در اینکه پیامبر معرفت دینی و امر سیاسی برای پس از خود را عجین یا تفکیک کرد، باز تفاسیر مختلف است. اکثریت مسلمین بر این باوردند که این دو امر تفکیک نشد. آنگاه اختلاف کرده اند که آیا به اجماع مسلمین نهاده شد یا ابن عمّ پیامبر به هر دو سمت منصوب شد. تفسیر دیگر معرفی علی به عنوان منبع دینی و وانهادن امر سیاست به خود امت است. سیاست و اصلاح امور دنیا نیازی به زمامداری قدیس و اولیاء الله و پیامبر و امام و حکیم و فقیه ندارد. منتخبان مردم می توانند تحت نظارت عمومی و با رعایت موازین حقوقی و اخلاقی سیاست را تدبیر کنند و آزادی دین ورزی مومنانه را نیز تامین کنند.

آیات زنان پیامبر چه دردی از ما را دوا می کند؟

آنچه به عنوان شأن نزول آیات نقل شده است، اخبار واحدی هستند که علی الاغلب فاقد اعتبار سندی بوده، بسیاری از آنها یقینا مجعول هستند. ازدواج با مطلق زنان آزاد در آیه‌ی ۵۲ سوره‌ی احزاب برای پیامبر (ص) ممنوع می شود. قرار نیست تک تک آیات رافع درد همه انسانها در همه زمانها و مکانها باشد. آیات متعددی از قرآن صرفا پاسخگوی مشکلات عصر نزول است و به طور مستقیم هیچ ارتباطی با مسائل زمانها و زمینهای دیگر ندارد.بیشک قرآن حاوی آیات هدایت فرازمانی و فرامکانی است، همان آیات برای ایمان ما کافی است. انتظار هدایت فرازمانی و فرامکانی از تک تک آیات انتظاری بی وجه و بدون دلیل است. محمد بن عبدالله (ص) به نص قرآنی انسانی همانند من و شما بوده، وجه اختصاصی او وحی الهی بوده که به ایشان می شده است. اسوه‌ی حسنه بودن پیامبر (ص) در چارچوب بشری بودن ایشان است.

راه شرعی ارضای غریزه‌ی جنسی

پرسش: با توجه به فتاوای شما در ممنوعیت ارتباط جنسی با زنان روسپی و نیز محدودیت ازدواج با زنان غیر مسلمان و زنان غیر اهل

حکم شرعی نمی تواند خلاف اخلاق باشد، اما کدام اخلاق؟

حکم شرعی نمی تواند خلاف اخلاق باشد. به عبارت دیگر عدم قبح اخلاقی شرط لازم جواز شرعی است، اما شرط کافی آن نیست، یعنی عدم قبح اخلاقی دلیل مشروعیت فعلی نیست. افعال فراوانی اخلاقا قبیح نیستند، اما مشروع هم نیستند. به صرف ادعای اخلاقی بودن گزاره ای نمی توان حکم به تبعیت دین نسبت به آن کرد و لازم است ایگونه داوریها بویژه اگر با احکام دینی ناسازگار است با دقت مورد تحقیق قرار داد و از اتفاقی بودن و متقن بودن مبانی آن اطمینان حاصل کرد.

عدم تحریف قرآن

پرسش: شخصی سنی یا وهابی در توجیه عدم اعتقادش به تحریف قران در مذهبش می گوید اگر کسی مثلاً افلا تعقلون را افلا یعقلون بخواند

اهل سنت و نمایندگی عبدالله بن زبیر

فاجعه آفرینان کربلا اموی بوده اند اما جریان مسلط اهل سنت که من آن را ادامه‌ی جمل با نمایندگی جناب عبدالله بن زبیر می دانم نه تنها خود را ادامه‌ی فاجعه آفرینان نمی دانند بلکه صف خود را از ایشان جدا کرده اند آنچنان که عبدالله بن زبیر کرد. به همین دلیل نمی توان هر اهل سنتی را در فاجعه ای که بر حسین بن علی (ع) رفت شریک و مقصر شناخت.

رابطه‌ی عقب ماندگی و پیشرفت با دینداری و بی دینی

پیشرفت مردم دیگرسرزمینها به دلیل بی دینی و عقب ماندگی ما به دلیل دینداری نیست. عوامل متعددی در اینگونه موارد دخیل است. ملتی که کم فروشی نکند، به قول و قراردادهایش احترام بگذارد، برنامه و ارزیابی و پاسخگویی داشته باشد پیشرفت می کند. آبادی و موفقیت دنیوی مرهون تعقل وعلوم بشری است، ربطی به با دینی و بی دینی ندارد. اگر ملت ما دینش را هم کنار بگذارد اما خود را تغییر ندهد چیزی عوض نخواهد شد.

اگر قرآن امروز نازل می شد

پرسش: اگر پیامبر اسلام در این زمان به رسالت می رسید آیا خداوند متعال همین قران را با تمامی تمثیل ها، احکام، و.. اش نازل

مقایسه‌ی فقه سنتی با اجتهاد در مبانی و اصول

آراء فقهی من علی الاغلب با برخی فتاوای فقیهان گذشته (رضوان الله تعالی علیهم) سازگار است، هرچند با فتاوای مراجع محترم تقلید معاصر تفاوتهای بسیاری دارد. اگر نتیجه‌ی برخی از این آراء سهولت اجرای احکام شرعی در سرزمینهای غیراسلامی است، اشکالی بر آن مترتب نیست، هرچند انگیزه‌ی اصلی من چنین نبوده است. ملاک عمل به رأی فقهی اولا اطمینان از مجتهد جامع الشرائط بودن مفتی و ثانیا عدم یقین بر خلاف رأی صادر شده از سوی وی است. نام مدرسه‌ی مقابل فقه سنتی «اجتهاد در مبانی و اصول» است.

لزوم عده‌ی طلاق در کلیه ازدواجهای منجر به روابط جنسی

جلوگیری از اختلال نسل «حکمت» عده است، نه «سبب» آن. از مجموعه‌ی ادله تعبدی بودن عده در کلیه‌ی ازدواجهای منجر به روابط جنسی نتیجه می شود. در مورد بانوان یائسه دو قول است: مشهور فقهای امامیه قائل به عدم عده هستند، اما فقهای اهل سنت و سید مرتضی، سید بن زهره، ابن شهرآشوب و سماعه از فقیهان امامیه قائل به سه ماه عده هستند. مستند قول دوم (سه ماه عده) آیه‌ی ۴ سوره‌ی طلاق است. قول به لزوم عده برای کلیه‌ی زنان در ازدواج منجر به روابط جنسی شامل زان یائسه منطبق بر دلیل قرآنی، موید به ادله معتبر روایی و سازگار با احتیاط است و روایات دال بر عدم عده به واسطه‌ی مخالفت با نص کتاب مرجوح بلکه قابل اخذ نیستند.

از غدیر خم تا وفات پیامبر (ص)

دو واقعه‌ بعد از ۱۸ ذیحجه سال ۱۰ اتفاق افتاده است که با مسئله مرتبط است: اول، پیامبر (ص) در اوایل صفر سال ۱۱ لشکری از مسلمانان به فرماندهی جوانی ۱۸ تا ۲۰ ساله به نام اسامة را روانه‌ی روم کرد و به ابوبکر و عمر هم دستور داد در این لشکر عازم روم شوند. دوم. در روزهای منجر به وفات ۲۷ یا ۲۸ صفر سال ۱۱ پیامبر (ص) درخواست قلم و کاغذ کرد که وصیت آخرینش را بنویسد. اکثر صحابه (به استثنای سه یا چهار نفر) از سخنان رسول الله (ص) حتی جانشینی علی (ع) را در شأن علمی هم احساس نکردند و این امر غریبی است.

اعمال تارک الصلوة و غیرمسلمان

پرسش: اگر فردی مسلمان نباشد و یا مسلمان باشد اما فرایض و و برخی از واجبات تعبدی مانند صلاة و صیام را به جا نیاورد، اعمال

ازدواج با پیروان ادیان غیرالهی، لاادری ها و غیرموحدان

مردم به لحاظ دینی چند دسته هستند: اول. مسلمان، دوم پیرو دیگر ادیان الهی (ابراهیمی)، سوم موحد غیر متدین به ادیان یادشده، چهارم لاادری (نه متدین و موحدند نه منکر خدا و آخرت)، پنجم منکر خدا، کافر بالمعنی الاعم یا مشرک.از این پنج گروه ازدواج مسلمانان تنها با گروه اول و دوم مجاز است. اگر حنفایی در زمان ما یافت شود ملحق به اهل کتاب خواهند بود. البته جواز ازدواج با اهل کتاب در صورت دسترسی به مسلمان جواز توأم با کراهت است. حرمت ازدواج با سه دسته‌ی اخیر ذومراتب است.

کلام الله یا دست نوشته‌ی بشری؟

باور دینی با تصدیق ادعای پیامبر آغاز می شود، در مورد اسلام محمد بن عبدالله (ص) ادعا کرده است که قرآن کلام الهی است، مسلمانان ادعای محمد امین را باور کرده به او ایمان آورده اند. امی بودن ایشان (نداشتن سواد خواندن و نوشتن) از یک سو و ادله‌ی متعدد درون متنی ادعای الهی بودن قرآن را اثبات می کند. اگر کسی مسلمان نباشد و «ایمان» نداشته باشد این ادله برای او کارساز نخواهد بود.

عبادات و مناسک تعبدی است

احکام دائر مدار حکمت است ، عقل آدمی برخی از این حکمتها را درک می کند، نه همه آنها را. در جزئیات عبادات و مناسک مدعی شناخت عقلانی کامل نیستیم، اینکه تعداد نمازهای واجب پنج است و تعداد رکعات هر یک و اینکه یک ماه باید روزه گرفت آن هم در ماه رمضان و از طلوع فجر تا مغرب و در حج چه باید کرد را کدام عقل آدمی تشخیص می دهد!؟ در عبادات و مناسک به آنچه خدا و رسولش فرمان داده اند باید عمل کرد.

کیفیت درگذشت فاطمه‌ی زهرا (س)

قدیمی ترین مستند روائی آن کتاب سلیم بن قیس می باشد که در اعتبار کتاب موجود در زمان ما به این نام تردید است. مرحوم شیخ محمد حسین کاشف الغطاء (م ۱۳۷۳ق) در کتاب «جنة الماوی» در برخی جزئیات شهادت تأمل روا داشته و مرحوم سید محمد حسین فضل الله (م ۱۳۸۸ش) نیز مستندات روائی تاریخی شهادت را نقد کرده است. سید جعفر مرتضی عاملی (متولد ۱۳۶۴ق) در کتاب «مأساة الزهراء (ع)» در تضعیف قول منتقدان شهادت کوشیده است. کیفیت درگذشت پیامبر، ائمه و اولیاء نه از اصول دین است نه از فروع اعتقادی، نهایتا امری تاریخی است.

معاونت بر جور و مشاغل دولتی

یک.  با توجه به مساله حاکم جور و با توجه به اینکه اساسا هیچ حاکم عدلی به طور مطلق در جهان امروز نیست آیا کار فنی

اولی الامر قرآنی در زمان پیامبر (ص)

در زمان پیامبر رسول و اولوالامر یکی بوده است. احتمال دوم امرای محلی منصوب پیامبر در زمان ایشان است. چه در زمان پیامبر چه بعد از ایشان اولی الامری که اطاعتش واجب است «اولی الامر مشروع» است نه هر صاحب قدرتی و شوکتی ولو با زور به قدرت رسیده باشد و بر ظلم حکومت کند.

بهره بانکی و نرخ تورم

پرسش:  من از اندونزی هستم، بعد ازخواندن چندین مقاله ی شما می خواهم از شما این سؤال را بپرسم : چه حکمی معاملاتی که مربوط